เลือดที่หายากที่สุดในโลก โผล่ในมณฑลเจียงซู เปิดความจริงเกี่ยวกับ ‘หายนะเลือดสีเหลือง’
ในปี 2022 โรงพยาบาลไท่โจว มณฑลเจียงซู ประเทศจีน ได้ค้นพบกรุ๊ปเลือด Rhnull โดยบังเอิญในร่างกายของหญิงรายหนึ่งที่ป่วยเป็นโรคโลหิตจางอย่างรุนแรง เมื่อสืบประวัติทางการแพทย์ต่อมาจึงพบว่าน้องสาวของผู้ป่วยก็มีกรุ๊ปเลือด Rhnull เช่นกัน
กรุ๊ปเลือด Rhnull ถูกค้นพบครั้งแรกในปี 1961 ในหญิงชาวอะบอริจิน ประเทศออสเตรเลีย นี่คือกรุ๊ปเลือดที่หายากที่สุดในโลก เมื่อรวม 2 รายล่าสุดนี้แล้ว ทั่วโลกมีผู้คนที่มีเลือด “กรุ๊ปเลือดทองคำ” นี้ไม่ถึง 50 ราย
กรุ๊ปเลือดนี้หายากมากกว่าเลือด Rh- เพราะเป็นเพียงกรุ๊ปเลือดเดียวที่ไม่มีแอนติเจนใดๆ ในระบบ Rh เลย ด้วยเหตุนี้ จึงได้รับการขนานนามว่าเป็น “เลือดสีทอง” หรือ “เลือดล้ำค่ากว่าทองคำ”
การปราศจากแอนติเจน Rh 100% ทำให้เลือดนี้มีคุณค่ามากต่อวงการแพทย์และมนุษยชาติ สามารถบริจาคให้แก่ผู้ที่มีเลือดทุกกรุ๊ปได้ เนื่องจากไม่มีแอนติเจนใด ๆ ตัวอย่างเช่น กรุ๊ปเลือด A จะรับ B และ AB ไม่ได้ รับได้แต่ A และ O
อย่างไรก็ตาม เม็ดเลือดแดงของผู้ที่มีกรุ๊ปเลือด Rhnull ไม่ปกติ มีรูปร่างผิดปกติ เยื่อหุ้มเซลล์มีการรั่วไหล และมีอายุขัยสั้นกว่า ผู้ที่มีกรุ๊ปเลือด Rhnull ไม่สามารถรับเลือดกรุ๊ปอื่นใดได้นอกจาก Rhnull นั่นหมายความว่าคนที่มีเลือดกรุ๊ป Rhnull มีความเสี่ยงที่จะเสียชีวิตจากการเสียเลือดสูงกว่าคนปกติมาก อีกทั้งแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยสำหรับคนที่มีกรุ๊ปเลือด Rhnull ในการรับการปลูกถ่ายอวัยวะจากผู้อื่น เนื่องจากปฏิกิริยาร่างกายที่จะปฏิเสธเลือดที่แตกต่างกันอาจทำให้เสียชีวิตได้ทันที
การค้นพบกรุ๊ปเลือด Rhnull ในมณฑลเจียงซูไม่ได้สร้างความฮือฮาเพียงแค่วงการแพทย์ แต่ยังสร้างความสนใจให้กับสังคมอย่างมาก เรื่องราวของพี่น้องผู้มี “เลือดสีทอง” คู่นี้เป็นเครื่องพิสูจน์ความมหัศจรรย์และซับซ้อนของร่างกายมนุษย์ และจุดประกายการพูดคุยถึงความท้าทายและความเป็นไปได้ในการรักษาผู้ป่วยที่มีกรุ๊ปเลือดหายากเช่นนี้
กรุ๊ปเลือดคนเราทำงายังไง
สำนักงานกาชาดพัทลุง เคยให้ความรู้ไว้ว่า ในเลือดคนเรามีส่วนประกอบที่สำคัญอยู่ 2 ส่วนคือ แอนติเจน และ แอนติบอดี โดยแอนติเจนจะอยู่บนผิวของเซลล์เม็ดเลือด ส่วนแอนติบอดีอยู่บนน้ำเลือด
แอนติเจนแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ A และ B ซึ่งแต่ละคนจะมีไม่เหมือนกันและนักวิทยาศาสตร์ก็ได้ใช้หลักเกณฑ์นี้ในการแบ่งกรุ๊ปเลือดดังนี้
- คนที่มีแต่แอนติเจน A อย่างเดียวคือกรุ๊ปเลือด A
- คนที่มีแต่แอนติเจน B อย่างเดียวคือกรุ๊ปเลือด B
- คนที่มีทั้งแอนติเจน A และ B คือกรุ๊ปเลือด AB
- ส่วนคนที่ไม่มีทั้งแอนติเจน A และ B คือกรุ๊ปเลือด O
นอกจากแอนติเจนจะมี A และ B แล้ว แอนดิบอดีก็มี A และ B ด้วย ซึ่งปกติการรับเลือดบางกรุ๊ปเลือดอาจเกิดการโจมตีระหว่างแอนดิบอดีและแอนติเจน จึงต้องมีการกำหนดไว้ว่ารับเลือดกรุ๊ปใดรับกรุ๊ปใดได้บ้างดังนี้
- กรุ๊ปเลือด A จะรับ B และ AB ไม่ได้ รับได้แต่ A และ O
- กรุ๊ปเลือด B จะรับ A และ AB ไม่ได้ รับได้แต่ B และ O
- กรุ๊ปเลือด AB จะรับได้ทุกกรุ๊ป
- กรุ๊ปเลือด O จะรับได้เฉพาะกรุ๊ป O
มีกรุ๊ปเลือด Rhnull ผลเสียมากกว่าผลดี
Rhnull เป็นภาวะเลือดหายากที่เกิดจากการขาดแอนติเจน ‘Rh’ (รวมถึง D, C, c, E and e) บนผิวเม็ดเลือดแดง ภาวะนี้อาจส่งผลให้เกิดโรคโลหิตจางจากการที่เม็ดเลือดแดงแตกง่ายผิดปกติ (hemolytic anemia) นอกจากนี้ ผู้ที่มีเลือดกลุ่ม Rhnull ยังมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดปฏิกิริยารุนแรงหากได้รับเลือดที่มีแอนติเจน Rh การค้นพบกรณี Rhnull phenotype (ซึ่งค่อนข้างหายาก) ในหญิงตั้งครรภ์รายหนึ่งนั้นได้มาจากการตรวจเลือดตามปกติสำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์
