อีเว้นท์ไลฟ์สไตล์

สามเณรี คือใคร เส้นทางนักบวชหญิง ทำไมยากกว่าผู้ชาย ต้องถือศีลกี่ข้อ

ย้อนประวัติศาสตร์ สามเณรี นักบวชหญิง ตามพระวินัย แตกต่างจาก แม่ชี อย่างไร พบด่านทดสอบสุดเข้มข้น 2 ปีเต็ม ที่สตรีต้องผ่านก่อนอุปสมบท คุณสมบัติเบื้องต้นและศีล 10 ข้อ

ในเส้นทางแห่งการสละโลกของสตรีในพระพุทธศาสนา มีลำดับขั้นที่ชัดเจนและลึกซึ้ง โดยมีจุดเริ่มต้นที่สำคัญคือการเป็น สามเณรี ซึ่งมีความหมายตรงตัวว่า หน่อเนื้อของสมณะ หรือ สามเณรผู้หญิง ถือเป็นบันไดก้าวแรกสุดสำหรับสตรีทุกคนผู้มีจิตศรัทธาแรงกล้าและปรารถนาจะอุปสมบทเป็นพระภิกษุณีในอนาคต

ประวัติ “สามเณรี” ในสมัยพุทธกาล

บทบาทของสามเณรีนั้นถือกำเนิดขึ้นควบคู่มากับการที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้สตรีบวชเป็นภิกษุณีได้นั่นเอง เพราะตามพระวินัยแล้ว สตรีจะต้องผ่านการบวชเป็นสามเณรีเพื่อถือศีล 10 ข้อให้บริสุทธิ์เสียก่อน หลักฐานจากคัมภีร์ยังชี้ให้เห็นว่า ในช่วงเวลาเพียง 6 พรรษาหลังการตรัสรู้ ก็มีสามเณรีปรากฏอยู่ในพระพุทธศาสนาเป็นจำนวนมากแล้ว

น่าเสียดายที่ภายหลังพุทธปรินิพพาน คณะภิกษุณีสงฆ์ในสายเถรวาท (เช่นในลังกาและไทย) ได้ขาดช่วงและสูญสิ้นไปจากภัยสงครามและความไม่มั่นคงทางการเมือง เมื่อไม่มีภิกษุณีผู้เป็นอุปัชฌาย์ การบวชสามเณรีและภิกษุณีสายเถรวาทจึงต้องยุติลงเป็นเวลาหลายร้อยปี

ประวัติสามเณรีในพุทธกาล
สามเณรี

แต่ด้วยพลังศรัทธาของสตรีที่ต้องการปฏิบัติธรรม จึงเกิดรูปแบบของ “แม่ชี” ขึ้นมาทดแทน ซึ่งก็คือสตรีที่ครองเพศบรรพชิตด้วยการนุ่งขาวห่มขาวและถือศีล 8 หรือ 10 ข้อ อย่างไรก็ตาม สถานะของแม่ชีนั้นถือเป็นอุบาสิกาหรือคฤหัสถ์ผู้ถือศีล ไม่ใช่นักบวชโดยสมบูรณ์เหมือนสามเณรี เพราะไม่ได้ผ่านพิธีบรรพชาอย่างเป็นทางการ

ความพยายามในการฟื้นฟูการบวชสตรีสายเถรวาทได้กลับมาอีกครั้งในยุคปัจจุบัน โดยมีจุดเริ่มต้นครั้งประวัติศาสตร์ที่ประเทศศรีลังกาในปี พ.ศ. 2514 ซึ่งได้มีการฟื้นฟูคณะภิกษุณีสงฆ์เถรวาทขึ้นอีกครั้ง

สำหรับประเทศไทย การกลับมาของนักบวชหญิงเริ่มต้นจากสายมหายานโดย ภิกษุณีวรมัย กบิลสิงห์ และในสายเถรวาทโดย ดร.ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ (ปัจจุบันคือ พระภิกษุณีธัมมนันทา) ซึ่งท่านได้เดินทางไปบรรพชาเป็นสามเณรีที่ศรีลังกาเมื่อปี พ.ศ. 2544 และอุปสมบทเป็นภิกษุณีในอีกสองปีต่อมา ถือเป็นการจุดประกายความหวังให้กับการบวชสตรีในไทยอีกครั้ง

ขณะที่ในสายมหายาน (เช่น จีน, ไต้หวัน, เกาหลี, เวียดนาม) การสืบทอดคณะภิกษุณีสงฆ์ไม่เคยขาดสาย ทำให้การบวชสามเณรีและภิกษุณียังคงดำเนินไปได้อย่างต่อเนื่องและเป็นที่ยอมรับในสังคมมาจนถึงปัจจุบัน

สามเณรีปฏิบัติธรรม
สามเณรี

เงื่อนไขและข้อปฏิบัติบนเส้นทางแห่งธรรมของ “สามเณรี”

เส้นทางสู่การเป็น สามเณรี หรือสามเณรหญิงในพระพุทธศาสนานั้น มีความคล้ายคลึงกับฝ่ายชายในหลักการพื้นฐาน แต่ก็มีรายละเอียดและขั้นตอนที่แตกต่างและซับซ้อนกว่าอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงบริบททางสังคมในสมัยพุทธกาล

คุณสมบัติเบื้องต้นและศีล 10 ข้อ

สำหรับสตรีผู้ที่ประสงค์จะบวชเป็นสามเณรีนั้น โดยทั่วไปต้องมีอายุมากพอที่จะดูแลตนเองได้ (ราว 7-8 ปีขึ้นไป) และที่สำคัญคือต้องได้รับอนุญาตจากบิดามารดาหรือสามีเสียก่อน เมื่อเข้าสู่พิธีบรรพชาแล้ว สามเณรีจะต้องสมาทานถือ ศีล 10 ข้อ ซึ่งเป็นข้อปฏิบัติชุดเดียวกันกับสามเณรชายทุกประการ ครอบคลุมตั้งแต่การไม่เบียดเบียนชีวิต, การไม่ลักทรัพย์, การประพฤติพรหมจรรย์, ไปจนถึงการงดเว้นจากสิ่งมึนเมาและการรับเงินทอง

  1. เว้นจากการฆ่าสัตว์
  2. เว้นจากการลักทรัพย์ (ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของมิได้ให้)
  3. เว้นจากการประพฤติผิดพรหมจรรย์ (การเสพเมถุน)
  4. เว้นจากการพูดเท็จ
  5. เว้นจากการดื่มสุราเมรัยและของมึนเมาอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
  6. เว้นจากการบริโภคอาหารในเวลาวิกาล (หลังเที่ยงวันไปจนถึงรุ่งเช้าของอีกวัน)
  7. เว้นจากการฟ้อนรำ ขับร้อง ประโคมดนตรี และดูการละเล่นที่เป็นข้าศึกต่อกุศล
  8. เว้นจากการทัดทรงดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ และเครื่องประดับตกแต่งร่างกาย
  9. เว้นจากการนอนบนที่นอนสูงใหญ่และที่นอนอันโอ่อ่า
  10. เว้นจากการรับทองและเงิน
สามเณรีต้องถือศีลกี่ข้อ
สามเณรี

ขั้นตอนการ อุปัชฌาย์

จุดแตกต่างที่สำคัญที่สุดเริ่มต้นที่นี่ การบวชสามเณรีจะต้องมี พระภิกษุณี ผู้มีพรรษาอย่างน้อย 12 พรรษาขึ้นไปมาทำหน้าที่เป็น “ปวัตตินี” หรือพระอุปัชฌาย์ฝ่ายหญิง ซึ่งแตกต่างจากฝ่ายชายที่พระภิกษุสามารถบวชให้สามเณรได้โดยตรง

สามเณรีกำลังนั่งสมาธิ
สามเณรี

นอกจากนี้ เส้นทางของสตรียังมีความซับซ้อนกว่า กล่าวคือ ไม่ว่าผู้หญิงจะอายุเท่าใดก็ตาม หากต้องการบวชเป็นภิกษุณี จะต้องเริ่มต้นจากการเป็นสามเณรี, ผ่านการเป็น สิกขมานา (ผู้ถือศีล 6 ข้ออย่างเคร่งครัดเป็นเวลา 2 ปี) แล้วจึงจะสามารถอุปสมบทเป็นภิกษุณีได้ ซึ่งต่างจากฝ่ายชายที่หากอายุเกิน 20 ปี ก็สามารถบวชเป็นพระภิกษุได้ทันที

สามเณรีคืออะไร
สามเณรี

รากฐานแห่งข้อปฏิบัติ ครุธรรม 8 ประการ

แม้ในชั้นสามเณรีจะถือศีลเท่ากับสามเณร แต่เส้นทางสู่การเป็นภิกษุณีนั้นถูกกำกับด้วยหลักปฏิบัติเพิ่มเติมที่เรียกว่า “ครุธรรม 8 ประการ” ซึ่งเป็นเงื่อนไขที่พระพุทธเจ้าทรงวางไว้ในการอนุญาตให้สตรีบวชในครั้งแรก

โดยหลักการสำคัญของครุธรรมคือการกำหนดให้ภิกษุณีต้องมีความอ่อนน้อมและอยู่ภายใต้การดูแลของคณะสงฆ์ฝ่ายภิกษุ เช่น ต้องให้ความเคารพพระภิกษุแม้จะบวชใหม่กว่า หรือต้องฟังโอวาทจากพระภิกษุทุกกึ่งเดือน เป็นต้น ซึ่งข้อกำหนดเหล่านี้ได้สะท้อนบริบททางสังคมในยุคนั้น และยังคงถูกใช้อ้างอิงในการจัดระบบของคณะสงฆ์มาจนถึงปัจจุบัน

ส่วนสามเณรีคนล่าสุดในไทย ที่ได้รับการบรรพชาและตกเป็นข่าวใหญ่ที่สุด คือ เจนี่ เทียนโพธิ์สุวรรณ นักแสดงชื่อดัง ซึ่งเข้าพิธีบรรพชาเมื่อเช้ามืด 1 กรกฎาคม 2568 ที่ศูนย์ปฏิบัติธรรม ศรีวรญาลัย อำเภอเมือง จังหวัดสระบุรี ในโครงการบวชสามเณรี รุ่น 3 ธรรมวิจิตร เธอได้รับฉายาทางธรรมว่า “ธัมมกัลยาณี” แปลว่า ผู้มีความงามทางธรรม

เปิดภาพสามเณรี เจนี่ เทียนโพธิ์สุวรรณ หลังโกนผม-ห่มผ้าเหลือง รับบาตรญาติโยมครั้งแรก

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง

อ้างอิง : กัลยาณมิตร, สุขภาพคนไทย

ติดตาม The Thaiger บน Google News:

0 0 โหวต
Article Rating
สมัครรับข้อมูล
แจ้งเตือนเกี่ยวกับ
0 Comments
เก่าแก่ที่สุด
ใหม่ล่าสุด ถูกโหวตมากที่สุด
Inline Feedbacks
ดูความคิดเห็นทั้งหมด

Thosapol

นักเขียนบทความที่ Thaiger จบการศึกษาจากคณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ เชี่ยวชาญเรื่องบทความท่องเที่ยว บันเทิง ไลฟ์สไตล์ ผ่านการค้นหาข้อมูลโดยละเอียดพร้อมด้วยประสบการณ์ตรงของตัวเอง งานอดิเรกมีความสนใจในกระแสข่าวรอบตัวต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านสุขภาพ สังคม การเมือง และที่สำคัญคือเป็นทาสแมวร้อยเปอร์เซ็นต์ครับ ช่องทางติดต่อ thospol@thethaiger.com

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

Back to top button
0
เราอยากทราบความคิดเห็นของคุณ โปรดแสดงความคิดเห็นx