เปิดบันทึก เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ครบรอบ 49 ปี วันประชาธิปไตยไทย หรือ วันมหาวิปโยค จากการนองเลือดสู่หนทางแห่งการเปลี่ยนแปลงประเทศ
14 ตุลาคม 2565 ครบรอบ 49 ปี “วันประชาธิปไตยไทย” หรือที่หลายคนคุ้นเคยกันดีในชื่อ “วันมหาวิปโยค” โดยเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 คือ เหตุการณ์เคลื่อนไหวทางการเมืองประชาธิปไตยที่เกิดขึ้ในปี พ.ศ. 2516 ขบวนการนักศึกษาเดินประท้วงรัฐบาลจอมพอลถนอม และทำสำเร็จ นับเป็นดอกไม้ประชาธิปไตยที่เบ่งบานดอกแรกของหน้าการเมืองไทย นับตั้งแต่ปฏิวัติการปกครอง 2475
เหตุกาณ์ 14 ตุลา เป็นอีกหน้าประวัติศาสตร์ทางการเมืองไทยที่ถูกพูดถึงในฐานะชัยชนะของฝั่งประชาธิปไตย ก่อนที่เพียง 3 ปีให้หลัง จะเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาฯ 2519 อันเป็นการสังหารหมู่ฝ่ายซ้ายนับร้อย เป็นความพ่ายแพ้ย่อยยับให้กับรัฐบาลเผด็จการทหาร
กล่าวได้ว่าเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 เป็นชนวนเหตุเริ่มต้นในการดิ้นรนหาหนทางสู่ระบอบประชาธิปไตยของชาวไทย ที่ต้องตกอยู่ภายใต้การปกครองของเผด็จการทหารมานานกว่า 15 ปี
วันนี้เดอะไทยเกอร์จะพาทุกคนย้อนไทมไลน์ประวัติศาสตร์อีกครั้ง เพื่อตอกย้ำหมุดหมายสำคัญในการต่อสู้ทางการเมืองของนักศึกษา-ประชาชน อันนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองของประเทศไทย และเป็นที่มาของยุคประชาธิปไตยไทยเบ่งบาน
ย้อนวันวาน เหตุการณ์ 14 ตุลาฯ 2516 เกิดขึ้นได้อย่างไร
นับตั้งแต่วันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 รัฐบาลของจอมพล ป. ถูกจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ รัฐประหาร ทำให้ประเทศไทยตกอยู่ภายใต้การปกครองของเผด็จการทหารนับแต่นั้นเป็นต้นมา โดยหลังจากจอมพลสฤษดิ์ทำรัฐประหารก็ได้แต่งตั้งจอมพลถนอม กิตติขจร ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
แต่หลังจากนั้นไม่นานจอมพลถนอมก็ประกาศลาออกจากตำแหน่งนายกฯ แล้วร่วมมือกับจอมพลสฤษดิ์ก่อรัฐประหารรัฐบาลตัวเองอีกครั้ง โดยครั้งนี้จอมพลสฤษดิ์ได้นั่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรี และใช้อำนาจควบคุมสถานการณ์ในประเทศแบบเบ็ดเสร็จ
การครองอำนาจของเผด็จการ จอมพลถนอม กิตติขจร
แม้ว่าในปี พ.ศ. 2506 จอมพลสฤษดิ์จะถึงแก่อสัญกรรม แต่ยุคเผด็จการยังคงอยู่เมื่อจอมพลถนอมเข้ามารับบทบาทนายกรัฐมนตรีเสียเอง โดยมีจอมพลประภาส จารุเสถียร เข้าคุมตำแหน่งรัฐมนตรีกลาโหม
ต่อมาในปี พ.ศ. 2513 ได้มีการจัดตั้ง “ศูนย์กลางนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย” หรือ “ศนท.” ที่ต่อมาในภายหลังกลายเป็นกลุ่มสำคัญในการขับเคลื่อนการเมืองไทย (และยังมีบทบาทในเหตุการณ์สังหารหมู่ธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2519 อีกด้วย)
หลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2514 ทางจอมพลถนอมก็ทำรัฐประหารรัฐบาลตัวเองอีกครั้ง เนื่องจากไม่สามารถควบคุมเสียงสภาผู้แทนฯ ไว้ได้ มีการประกาศใช้กฎอัยการศึกทั่วประเทศ คนไทยตกอยู่ภายใต้การควบคุมของคณะปฏิวัติ
ชนวนสำคัญนำไปสู่การลุกฮือของนักศึกษา-ประชาชน
ด้วยปัญหาทางการเมือง และปัญหาทางเศรษฐกิจที่คณะปฏิวัติของจอมพลถนอมไม่สามารถแก้ได้ รวมไปถึงเหตุการณ์เครื่องบินตกที่ทำให้พบซากสัตว์ป่าสงวน ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่บุคคลใกล้ชิดรัฐบาลมีส่วนร่วมในการใช้ทรัพย์สินราชการในทางมิชอบ
ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของกลุ่ม ศนท. และมีการตีพิมพ์หนังสือ “บันทึกลับจากทุ่งใหญ่” ที่มีเนื้อหาเปิดโปงข้อเท็จจริงต่อการฉ้อฉลของเหล่าผู้นำเผด็จการ หลังจากนั้นนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยรามคำแหง 9 คน ก็ได้ออกหนังสือ “มหาวิทยาลัยที่ไม่มีคำตอบ” มีเนื้อหาเสียดสีเผด็จการทหาร
จากเหตุการณ์ดังกล่าวทำให้นักศึกษาทั้ง 9 คนจากมหาวิทยาลัยรามคำแหง ถูกลบชื่อออกจากสถานะนักศึกษา เหตุนี้เองเป็นชนวนให้นักศึกษาจากหลายสถาบัน รวมตัวกันเดินขบวนเรียกร้องให้คืนสภาพแก่นักศึกษาทั้ง 9 คน จนนำไปสู่การเรียกร้องให้ประกาศใช้รัฐธรรมนูญ
การเรียกร้องปล่อยตัวผู้บริสุทธิ์และการเรียกร้องรัฐธรรมนูญ
ในช่วงวันที่ 6 ตุลาคม 2516 มีการรวบรวมรายชื่อเรียกร้องการประกาศใช้รัฐธรรมนูญจำนวน 100 รายชื่อ และมีการเดินแจกใบปลิวเรียกร้องรัฐธรรมนูญตามสถานที่ต่าง ๆ และจากเหตุการณ์เดินแจกใบปลิวในครั้งนี้ก็นำไปสู่การจับกุม “13 ขบถรัฐธรรมนูญ” ซึ่งเป็นการจับกุมที่ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจไม่ให้มีการเยี่ยมและประกันตัวใด ๆ
สำหรับการจับกุม 13 ขบถรัฐธรรมนูญ สร้างความไม่พอใจให้กับนิสิตนักศึกษาจำนวนมาก ด้านองค์กรนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ หรือ อมธ. ร่วมกับ ศนท. จัดการชุมนุมกันที่ลานโพธิ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แม้ว่าจะเป็นช่วงสอบก็ตาม
ทั้งนี้ก็ได้มีการเรียกร้องให้ปล่อยตัว 13 ขบถรัฐธรรมนูญ ก่อนวันที่ 13 ตุลาคม 2516 แต่รัฐบาลปฏิเสธ โดยทางรัฐบาลให้เหตุผลว่าบุคคลทั้ง 13 คนนั้น เป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ ทำให้ในวันที่ 13 ตุลาคม 2516 มีนักศึกษาและประชาชนร่วมออกมาเดินชุมนุมกันเป็นจำนวนหลายแสนคน
ความพยายามในการสลายการชุมนุมที่มีการสื่อสารเป็นอุปสรรค
มีการส่งตัวแทนจาก ศนท. เข้าเจรจากับจอมพลประภาส จนกระทั่งได้รับคำมั่นสัญญาว่าจะปล่อยตัวผู้ต้องหาทั้ง 13 คน และจะร่างรัฐธรรมนูญให้เสร็จภายใน 1 ปี จากนั้นตัวแทน ศนท. ก็ได้เดินทางเข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9
ด้านตัวแทนจาก ศนท. เข้าพบจอมพลประภาสอีกครั้ง เพื่อทำหนังสือสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษร และในช่วงค่ำของวันเดียวกันนั้นเอง แม้จะมีการพยายามดำเนินการให้ผู้ชุมนุมสลายตัว แต่ด้วยจำนวนคนและอุปสรรคด้านการสื่อสาร บวกกับข่าวลือเกี่ยวกับการเตรียมการก่อความรุนแรงของทางผู้ชุมนุม ทำให้ความโกลาหลเริ่มก่อตัวขึ้น
ทั้งนี้ ฝ่ายกรมประชาสัมพันธ์ก็ได้ออกแถลงการณ์ยั่วยุว่ามีกลุ่มคนไม่ประสงค์ดีต่อรัฐบาลแฝงตัวอยู่ในหมู่ผู้ชุมนุม อีกทั้งยังกล่าวหาว่าผู้ชุมนุมเป็นคอมมิวนิสต์ พร้อมกันนี้ก็ได้มีการจัดตั้งศูนย์ปราบจลาจลเพื่อจัดการกลุ่มผู้ประท้วง ทำให้แกนนำกลุ่มผู้ประท้วงเคลื่อนขบวนออกจากลานพระบรมรูปทรงม้าไปยังสวนจิตรลดา เพื่อหวังพึ่งพระบารมี
การใช้ความรุนแรงสลายการชุมนุม ในวันที่ 14 ตุลาคม 2516
กระทั่งในเช้าของวันที่ 14 ตุลาคม 2516 มีการสลายการชุมนุมโดยการใช้ความรุนแรงจากทางเจ้าหน้าที่รัฐ ผู้ชุมนุมบางส่วนหนีเข้าไปในพระตำหนักสวนจิตรลดาเพื่อเอาตัวรอด เนื่องจากเจ้าหน้าที่รัฐสลายการชุมนุมด้วยวิธีที่โหดร้าย ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตในเหตุการณ์ครั้งนี้กว่า 77 คน และบาดเจ็บอีก 857 คน
ในช่วงหัวค่ำ ทางพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ทรงมีพระราชดำรัสเพื่อยุติการปะทะกันระหว่างฝ่ายผู้ชุมนุมและเจ้าหน้าที่รัฐ และจอมพลถนอมประกาศลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี แต่อย่างไรก็ตามความโกลาหลทางการเมืองที่เกิดขึ้นก็ยังไม่เข้าสู่ความสงบ
ยังคงมีการปะทะกันอยู่ตลอดระหว่างฝ่ายผู้ชุมนุมและเจ้าหน้าที่รัฐ ณ อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย และด้วยการปราบปรามผู้ชุมนุมอย่างรุนแรงจากทางเจ้าหน้าที่รัฐนี้เอง ที่ทำให้การเมืองภายในของรัฐบาลแบ่งพรรคแบ่งพวกกัน โดยมีเจ้าหน้าที่ทหารและตำรวจบางส่วนที่ไม่เห็นด้วยต่อการสลายการชุมนุมในครั้งนี้
3 ทรราช เดินทางหลบหนีออกนอกประเทศ ชัยชนะครั้งใหญ่ของประชาชน
ความขัดแย้งภายในกองทัพนี้เอง นับว่าเป็นอีกหนึ่งเหตุผลที่กดดันให้จอมพลถนอมและพรรคพวกต้องลาออกจากตำแหน่ง และท้ายที่สุด 3 ทรราช ได้แก่ จอมพลถนอม กิตติขจร จอมพลประภาส จารุเสถียร และพันเอกณรงค์ กิตติขจร ต้องหลบหนีความผิดเดินทางออกนอกประเทศ เหตุการณ์ชุมนุมในครั้งนี้จึงสงบลงได้
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งสัญญา ธรรมศักดิ์ ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ประเทศเข้าสู่ยุค “การทดลงประชาธิปไตย” นับว่าเป็นครั้งแรกที่ประชาธิปไตยในประเทศไทย ได้กลับมาเบ่งบานอีกครั้ง เนื่องจากมีการจัดการเลือกตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2518
จาก ‘วันมหาวิปโยค’ สู่ ‘วันประชาธิปไตยไทย’ ผลลัพธ์การต่อสู้ของวีรชน 14 ตุลาฯ
แม้ว่าสุดท้ายแล้วเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 จะนำพาไปสู่การสังหารหมู่ที่ธรรมศาสตร์ในวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ก็ตาม แต่ก็นับว่าวันที่ 14 ตุลาฯ เป็นวันที่ประชาชนต่อสู้และได้รับชัยชนะทางการเมืองอย่างแท้จริง
ทำให้ต่อมาในปี พ.ศ. 2546 ยุคของรัฐบาลทักษิณ ชินวัตร ทางสภาผู้แทนราษฎรก็ได้มีมติเอกฉันท์ กำหนดให้วันที่ 14 ตุลาคมของทุกปีเป็น “วันประชาธิปไตย” เหตุนี้เองจึงทำให้วันที่ 14 ตุลาฯ มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “วันประชาธิปไตยไทย”
- บันทึก 6 ตุลาฯ ครบรอบ 46 ปี เสียงปืนดัง ณ รั้วธรรมศาสตร์.
- 14 ตุลาคม 2565 หยุดไหม เช็กวันหยุดยาว วันหยุดราชการหรือต้องกดลาเอง.
สนใจลงโฆษณา บทความ Backlink กับ Thaiger ติดต่อคุณโอ๋ orakarn@thethaiger.com
