โรคทางตา ภัยสุขภาพใกล้ตัวคนไทย กับความเสื่อมที่ต้องเตรียมรับมือ

Thosapolเผยแพร่: 18 ส.ค. 2565 15:08 น.| อัปเดต: 18 ส.ค. 2565 15:10 น.

100

โรคทางตา ภัยสุขภาพใกล้ตัวคนไทย กับความเสื่อมที่ต้องเตรียมรับมือ

รู้จัก โรคทางตา ภัยเงียบใกล้ตัวคนไทย ที่ส่งผลต่อการมองเห็นทำให้เกิดปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน มีสาเหตุจากหลายปัจจัย พร้อมแนะนำวิธีรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

ทุกวันนี้ โรคทางตา คือปัญหาสายตาที่มีแนวโน้มพบมากขึ้นในประเทศไทยอย่างเห็นได้ชัด ได้แก่ โรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (Age-related Macular Degeneration: AMD) ซึ่งพบผู้ป่วยสูงถึง 18,700 คนต่อปี

ปัจจัยเสี่ยงของโรคทางตามีอะไรบ้าง

ปัจจัยเสี่ยงของโรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุ มีทั้งปัจจัยที่เลี่ยงไม่ได้ ได้แก่ อายุที่เพิ่มมากขึ้น และปัจจัยที่สามารถปรับได้ เช่น การเลิกสูบบุหรี่

ส่วนปัจจัยเสี่ยงของโรคเบาหวานขึ้นจอตา ประกอบไปด้วย ระยะเวลาที่เป็นโรคเบาหวาน, ระดับน้ำตาลในเลือดสูง, ความดันโลหิตสูง, ความอ้วน, หรือภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ เป็นต้น

โรคทางตา รักษาอย่างไร

วิวัฒนาการทางการแพทย์เพื่อผลลัพธ์การรักษาโรคทางตาที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

เมื่อราว 10 กว่าปีที่แล้ว แนวทางการรักษาหลักของโรคทางจอประสาทตา ซึ่งรวมถึงโรคจอตาเสื่อมในผู้สูงอายุและโรคเบาหวานขึ้นจอตา คือ การใช้เลเซอร์ ซึ่งวิธีดังกล่าวมักจะไม่สามารถทำให้การมองเห็นดีขึ้นได้มาก

การใช้เลเซอร์มีส่วนช่วยชะลอไม่ให้โรคลุกลามแย่ลงได้ อย่างไรก็ดี ภายหลังเมื่อความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีการแพทย์ช่วยให้เกิดแนวทางการรักษาใหม่ที่ทำให้ผลการรักษาดีขึ้นได้มาก

โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ยาฉีดเข้าไปในน้ำวุ้นลูกตา โดยยาดังกล่าวเรียกว่ายาในกลุ่ม Anti-VEGF ที่มีกลไกการออกฤทธิ์ในการลดการงอกของเส้นเลือดที่จอประสาทตา ผลที่ได้คือสามารถทำให้คุณภาพการมองเห็นของผู้ป่วยดีขึ้นได้

อย่างไรก็ดีการมองเห็นที่ดีขึ้นอย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ป่วยจำเป็นต้องทำการฉีดยาเข้าน้ำวุ้นตาโดยมีความถี่ในการฉีดยาแต่ละชนิดแตกต่างกันไป บางชนิดผู้ป่วยต้องเข้ารับการฉีดยาบ่อยทุก 1-2 เดือน

ก่อให้เกิดผลกระทบทั้งต่อผู้ป่วยและผู้ดูแล โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่ระยะทางจากบ้านและโรงพยาบาลห่างไกลกันมาก หรืออยู่คนละจังหวัด ทำให้ผู้ป่วยที่คุณภาพการมองเห็นไม่ดีจำเป็นต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากผู้ดูแลซึ่งอาจจำเป็นต้องลางานมา

นพ. ธนาพงษ์ อธิบายว่า “นวัตกรรมการรักษาโรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุและโรคเบาหวานขึ้นจอตาด้วยยาฉีดได้รับการพัฒนาขึ้นมาก

เมื่อไม่นานมานี้ ยาที่มีกลไกการออกฤทธิ์ (mechanism of action) แบบใหม่ ผ่านการรับรองจากสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เป็น dual pathway inhibitor (ยับยั้งทั้ง VEGF และ ANG 2 ซึ่งมีบทบาทสำคัญของการเกิดโรค)

นอกจากจะช่วยลดการงอกของเส้นเลือดแล้ว ยังช่วยลดการรั่วของเส้นเลือด ลดการอักเสบของเส้นเลือด และทำให้เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงจอประสาทตามีความแข็งแรงมากขึ้น จากมุมมองของจักษุแพทย์

กลไกการออกฤทธิ์ลักษณะนี้ถือได้ว่าเป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ด้านการรักษา ประกอบกับความสามารถในการออกฤทธิ์ของยาที่นานกว่าเดิม

ทำให้ลดความถี่ในการฉีดยาลงได้ จากผลการวิจัยทางคลินิก, พบว่าร้อยละ 80 ของผู้ป่วยที่เป็นอาสาสมัครในงานวิจัยได้รับการฉีดยาทุก 12 สัปดาห์ (ทุก 3 เดือน)

ส่วนอีกร้อยละ 60 ได้รับการฉีดยาทุก 16 สัปดาห์ (ทุก 4 เดือน) กล่าวได้ว่านวัตกรรมการรักษาใหม่นี้สามารถช่วยยกระดับการดูแลผู้ป่วยได้ดีกว่าเดิม”

ส่วนเรื่องของความปลอดภัยและอาการข้างเคียง จากผลการวิจัยทางคลินิกในผู้ป่วยมากกว่า 2,300 ราย และผู้ป่วยที่มีประสบการณ์การได้รับยาจากการรักษาจริงในประเทศสหรัฐอเมริกา (real-world evidence) อีกราว 70,000 เข็ม7

นับตั้งแต่ยาผ่านการอนุมัติจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาสหรัฐฯ (Food and Drug Administration หรือ US FDA)

ยังไม่พบความแตกต่างของอาการข้างเคียงระหว่างยานวัตกรรมใหม่กับยาฉีดชนิดเดิมที่เคยมีมาในอดีตแต่อย่างใด “ล่าสุด ผู้ป่วยโรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุในประเทศไทยจำนวนหนึ่งมีโอกาสได้ใช้ยานวัตกรรมใหม่นี้แล้ว แต่ยังมีจำนวนไม่มาก เพราะยาเพิ่งผ่านการอนุมัติในประเทศ ผู้ป่วยที่สามารถใช้ยานวัตกรรมใหม่นี้ได้

มีทั้งกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยและยังไม่เคยได้รับยาใดมาก่อน และในผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อยาเดิม หรือผู้ป่วยที่ต้องการลดความถี่ในการฉีดยา

ถือเป็นความหวังใหม่ของผู้ป่วยในกลุ่มโรคทางจอตาเหล่านี้” นพ. ธนาพงษ์ ให้ข้อมูลเพิ่มเติม

กรณีของผู้ป่วยโรคเบาหวานขึ้นจอตา หากผู้ป่วยได้รับการรักษาด้วยนวัตกรรมใหม่ พร้อมกับควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด อาการของโรคมีแนวโน้มที่จะดีขึ้นได้ภายในระยะเวลา 3-5 ปี และมีโอกาสสูงที่ผู้ป่วยจะสามารถหยุดยาได้

ส่วนผู้ป่วยโรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุ แม้โอกาสในการหยุดยาจะมีน้อยกว่าผู้ป่วยผู้ป่วยโรคเบาหวานขึ้นจอตา แต่ยาที่สามารถลดความถี่ในการฉีดยา ก็ช่วยทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้นมาก

ในอนาคต เชื่อว่าจะมีนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ ๆ ในการรักษาโรคนี้อย่างต่อเนื่อง เช่น ยาที่ออกฤทธิ์ได้นานขึ้น, ยาที่มีกลไกการออกฤทธิ์ที่ต่างไปจากยาที่มีในปัจจุบัน, การผ่าตัดเพื่อใส่เครื่องมือที่ช่วยในการปลดปล่อยยา ทำให้สามารถลดการฉีดยาเหลือเพียงปีละ 1-2 ครั้ง,

การใช้เทคโนโลยีในการวางแผนการรักษา เช่น AI (Artificial Intelligence) เพื่อดูว่าผู้ป่วยคนไหนจะตอบสนองต่อยากลุ่มใด ซึ่งล้วนส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้น

โรคทางตา อาการอะไรบ้าง

โรคทางตา รู้เท่าทันป้องกันได้ทันท่วงที

นพ. ธนาพงษ์ กล่าวว่า “ทั้งสองโรคนี้เกิดจากความผิดปกติที่เส้นเลือดในจอประสาทตา ซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นได้อย่างฉับพลันและอาจเกิดกับตาเพียงข้างใดข้างหนึ่งเท่านั้น โดยที่ผู้ป่วยบางรายอาจไม่รู้สึกเจ็บหรือปวดบริเวณดวงตา

หากสังเกตจากภายนอกก็อาจไม่สามารถสังเกตเห็นความผิดปกติของดวงตา ด้วยเหตุนี้ โรคทางสายตาจึงถือเป็นภัยเงียบ เพราะผู้ป่วยส่วนใหญ่เข้าใจว่าการมองเห็นไม่ชัดเป็นผลจากค่าสายตาหรือค่าแว่นที่เปลี่ยนไป”

สำหรับผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุและโรคเบาหวานขึ้นจอตา ควรปรับพฤติกรรมและควบคุมโรคประจำตัวให้ดี

ควรใส่แว่นป้องกันอุบัติเหตุหรือแว่นกันแดดเมื่อทำกิจกรรมที่มีความเสี่ยงต่อดวงตาและแสงแดด, งดการขยี้ตาหรือนวดตา, งดการสูบบุหรี่, ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม, ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ประเมินความผิดปกติ โรคทางตา ด้วยตัวเองอย่างไร

“ทุกคนสามารถคัดกรองความผิดปกติทางการมองเห็นด้วยตนเองได้ง่าย ๆ เพียงลองปิดตาทีละข้าง จากนั้นมองขอบประตูหรือกรอบวงกบหน้าต่าง

หากเห็นเส้นบิดเบี้ยวหรือจุดพร่ามัว ควรรีบปรึกษาจักษุแพทย์ทันที หากอายุ 45 ปีขึ้นไป

ควรหมั่นตรวจสุขภาพตากับจักษุแพทย์เป็นประจำอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง จะได้เข้าถึงการรักษาอย่างทันท่วงที และลดการสูญเสียการมองเห็น เพราะการมองเห็นที่ชัดเจนเป็นส่วนสำคัญยิ่งกับคุณภาพชีวิต” นพ. ธนาพงษ์ กล่าวทิ้งท้าย

นพ. ธนาพงษ์ สมกิจรุ่งโรจน์ จักษุแพทย์ด้านจอตาและม่านตาอักเสบ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย และประธานชมรมต้อกระจกและผ่าตัดแก้ไขสายตาผิดปกติแห่งประเทศไทย.

ที่มา : ข่าวประชาสัมพันธ์.

โรคตา อาการ รักษา