ชวนรู้จัก รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ สงกรานต์ 2566 หนึ่งในประเพณียอดนิยมของชาวไทย พร้อมเผยที่มา สิ่งของที่ต้องเตรียม คำกล่าวขอขมา และวิธีการรดน้ำดำหัว เพื่อเตรียมพร้อมก่อนเดินทางกลับภูมิลำเนาไปขอขมาแก่ญาติผู้ใหญ่ หรือผู้ที่เราเคารพนับถือ
รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ประเพณีวันสงกรานต์ 2566 แสดงความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ
รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ มีความสำคัญอย่างไร
ประเพณีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ เป็นประเพณีในช่วงเทศกาลสงกรานต์ หรือวันขึ้นปีใหม่ของไทย ที่ปฏิบัติสืบทอดกันมายาวนาน เนื่องจากในช่วงเทศกาลนี้ตรงกับวันที่ 13-15 เมษายนของทุกปี ถือเป็นวันหยุดยาวที่ทำให้ลูกหลานได้มีโอกาสกลับบ้านมาพบปะสมาชิกในครอบครัว
โดยปกติแล้ว พิธีรดน้ำดำหัว มักจะทำกันในวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์เพียงวันเดียว หรือวันเถลิงศก ไม่ใช่ว่าจะเลือกทำวันใดก็ได้ แต่ในปัจจุบันอาจมีการเปลี่ยนแปลงไปบ้างตามความสะดวกของแต่ละครอบครัว ซึ่งหัวใจสำคัญของการทำพิธีนี้ คือการแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีของผู้น้อย ที่มาขอขมาลาโทษ ที่อาจเคยล่วงเกินผู้ใหญ่ และขอพรจากผู้ใหญ่ เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตัวเอง
ประเพณีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ มีที่มาอย่างไร
แรกเริ่มเดิมที พิธีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ เป็นพิธีโบราณจากทางภาคเหนือของไทย ซึ่งคำว่า ‘รดน้ำดำหัว’ เป็นคำพูดของชาวเหนือขณะที่จะไปรดน้ำ ขอขมาหรือขอพรจากผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ และยังเป็นการชำระสิ่งอัปมงคลไปจากชีวิตอีกด้วย
ในอดีตการรดน้ำคือ การอาบน้ำจริง ๆ ส่วนการดำหัว มาจากภาษาล้านนา หมายถึงการสระผมให้กับผู้ใหญ่นั่นเอง โดยจะใช้น้ำส้มป่อย หรือน้ำมะกรูดในการสระผม แม้ในช่วงเวลาแรกจะเป็นพิธีดังกล่าวจะทำกันแค่ทางภาคเหนือ แต่เวลาต่อมาก็ได้แพร่กระจายไปทั่วทุกภูมิภาค จนกลายเป็นประเพณีที่ได้รับการสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
สิ่งที่ควรเตรียมในการรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่
ในวันสุดท้ายของวันสงกรานต์ หรือวันเถลิงศก สำหรับผู้ที่อยากจะทำพิธีรดน้ำดำหัวพ่อและแม่ เตรียมขอขมาจากท่าน เพื่อความเป็นศิริมงคลให้กับชีวิตต้อนรับปีใหม่ไทย แนะนำให้เตรียมของสำหรับทำพิธี ดังนี้
- พวงมาลัย 1 พวง
- ขันเงินหรือขันทองเหลือง พานข้าวตอก ดอกไม้ และธูปเทียน
- กะละมังใบใหม่
- ดอกมะลิ ดอกดาวเรือง หรือดอกกุหลาบ
- น้ำอบไทย น้ำหอม หรือน้ำส้มป่อย
- ผ้าเช็ดมือ ผ้าเช็ดเท้า
- ผ้าไหม หรือเสื้อผ้าชุดใหม่ให้ผู้ใหญ่หลังการรดน้ำดำหัว เพื่อเป็นการต้อนรับปีใหม่ไทย
คำกล่าวขอขมาและขอพร ที่ต้องพูดระหว่างรดน้ำ
สำหรับบทสวดรดน้ำดำหัวในวันสงกรานต์ ให้ตั้งนะโม 3 จบ ระลึกถึง พระคุณพ่อ – แม่ พระคุณพระรัตนตรัย ตามด้วยคำกล่าวขอขมา ดังนี้
อนันตะ คุณะสัมปันนา ชะเนติ ชะนะกาอุโภมัยหัง
มาตาปิตุนัง วะปาเท วันทา มิ สาทะรัง
พ่อแม่ เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยคุณอันหาสุดมิได้
ตลอดเวลาที่ผ่านมา หากลูกล่วงเกินคุณพ่อคุณแม่ ด้วยกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ทั้งต่อหน้าและลับหลัง ลูกขอขมา ขออภัยจากคุณพ่อและคุณแม่ด้วย
ขอให้คุณพ่อและคุณแม่โปรด อโหสิกรรม แก่ลูกด้วยเถิด
นับจากวันนี้ไป ลูกสัญญาว่าจะไม่ประพฤติเช่นที่แล้ว ๆ มาอีก หากลูกกระทำสิ่งใดไม่ถูกไม่ควรหรือไม่ดีงาม
ขอคุณพ่อ คุณแม่ ได้โปรดว่ากล่าวตักเตือน และสั่งสอนลูกด้วยเถิด วันนี้เป็นวันนี้ วันมงคล ลูกขอรับคำพรอันศักดิ์สิทธิ์ จากคุณพ่อคุณแม่เพื่อประโยชน์และความสุขความเจริญรุ่งเรืองของลูก
ขอคุณพ่อคุณแม่ได้โปรดอวยพรให้ลูกด้วย ขอให้เป็นอภัยทาน เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
ขอเศษกรรมเหล่านั้นอย่าได้ติดไปในภพเบื้องหน้า นับแต่บันนี้ไปตราบเท่าเข้าสู่พระนิพพานเทอญ
ขั้นตอนการรดน้ำดำหัว วันสงกรานต์
โดยปกติแล้วประเพณีรดน้ำดำหัว จะทำกันในวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์เพียงวันเดียว หรือวันเถลิงศก ไม่ใช่ว่าจะเลือกทำวันใดก็ได้ แต่ในปัจจุบันอาจมีการเปลี่ยนแปลงไปบ้างตามความสะดวกของแต่ละครอบครัว
สำหรับวิธีการรดน้ำดำหัว มี 4 ขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
1. น้อมจิต ตั้งนะโม 3 จบ ระลึกถึงพระคุณพระรัตนตรัย พระคุณพ่อ พระคุณแม่ แล้วกล่าวขอขมา
2. ล้างเท้าท่านให้สะอาดก่อน แล้วให้ท่านนั่งเอาเท้าวางลงในกะละมังใบใหญ่ ๆ นำน้ำสะอาดราดรดเท้าให้ท่วมหลังเท้าของท่าน โดยขอให้ท่านกล่าวคำอวยพรให้เรามีความสุข ความเจริญรุ่งเรือง พ้นจากความทุกข์ และเมื่อล้างเท้าพ่อและแม่เสร็จแล้วให้ก้มกราบที่เท้า 5 ครั้ง
3. นำน้ำที่ได้ล้างเท้าของพ่อและแม่มาอาบในบริเวณกลางแจ้ง ช่วงเวลาเช้าหรือกลางวัน ให้ราดตั้งแต่ศีรษะลงมาถึงเท้า และลงถึงพื้นดิน โดยเป็นการอาบให้ครบองค์ประกอบพร้อมประชุมธาตุทั้ง 4 ได้แก่ ดิน น้ำ ล้ม ไฟ โดยที่เท้าาเหยียบพื้นดิน ร่างกายสัมผัสน้ำ สายลม และแสงแดด
4. เมื่ออาบน้ำที่ได้จากพ่อแม่เสร็จแล้ว ต่อจากนั้นให้ตามด้วย การอาบน้ำมนต์ (ถ้ามี) เพื่อเป็นการชำระล้างสิ่งที่ไม่ดีออกไปและเสริมสิริมงคลชีวิตในครั้งเดียว
สำหรับ วันสงกรานต์ 2566 ขอเชิญชวนทุกคนมาทำพิธีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ เพื่อแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวที ขอขมาถึงสิ่งใดที่อาจเคยล่วงเกินผู้ใหญ่ และขอพรจากผู้ใหญ่ เพื่อสิริมงคลต้อนรับวันปีใหม่ไทย พร้อมรับพลังงานดี ๆ กลับไปริเริ่มทำสิ่งใหม่ ๆ หลังช่วงสงกรานต์อย่างแน่นอน
ขอบคุณข้อมูลจาก 1
