รู้จัก ‘ทิด’ กับ ‘สมี’ สองคำเรียกอดีตพระภิกษุ ในศาสนาพุทธ สื่อความหมายแตกต่างกันสิ้นเชิง อย่าเรียกใช้ผิด
ในสังคมไทย สังคมพุทธ เรามักได้ยินคำว่า ‘ทิด’ และ ‘สมี’ ใช้เรียกคนที่เคยบวชเป็นพระภิกษุสงฆ์ แล้วเปลี่ยนสมณเพศเป็นบรรพชิต แต่หลายคนอาจยังไม่เข้าใจความหมายที่แท้จริงและบริบทการใช้งานของทั้ง 2 คำนี้ ว่ามีความแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงทั้งในด้านความหมายและที่มา อย่าเรียกสลับกันแบบผิดๆ
ทิด’ คือใครในศาสนาพุทธ
คำว่า ‘ทิด’ คือคำเรียกบุรุษที่ลาสิกขา (สึก) ออกมาอย่างถูกต้องตามพระธรรมวินัย ที่มาของคำนี้สันนิษฐานว่าเพี้ยนมาจากคำว่า ‘บัณฑิต’ (บัน-ทิด) หมายถึงผู้มีความรู้ ผู้สำเร็จการศึกษา การที่ชายได้บวชเรียนในพระพุทธศาสนาถือว่าเป็นการได้ศึกษาหาความรู้ ฝึกฝนตนเอง เมื่อสึกออกมาจึงเปรียบเสมือนบัณฑิตผู้มีความรู้ติดตัว
การเรียก ‘ทิด’ จึงเป็นการให้เกียรติ ยกย่อง มักใช้เป็นคำนำหน้าชื่อของชายที่เคยบวชเรียนมาแล้ว เช่น ทิดสมชาย, ทิดศักดิ์ เป็นต้น บุคคลที่ถูกเรียกว่าทิดคือผู้ที่ลาสิกขาโดยสมัครใจและยังคงเป็นที่นับถือของคนทั่วไป
‘สมี’ ใช้เรียกพระที่ทำผิดวินัยสงฆ์ร้ายแรง
ส่วนคำว่า ‘สมี’ มีความหมายในทางตรงกันข้ามอย่างสิ้นเชิง ใช้เรียกอดีตพระภิกษุที่ต้องอาบัติ ‘ปาราชิก’ ซึ่งเป็นอาบัติหรือความผิดที่ร้ายแรงที่สุดในพระธรรมวินัย
เมื่อพระภิกษุต้องอาบัติปาราชิก จะขาดจากความเป็นพระภิกษุทันที ต้องถูกขับออกจากหมู่สงฆ์ ไม่สามารถกลับมาบวชใหม่ได้อีกตลอดชีวิต
คำว่า ‘สมี’ จึงเป็นคำที่มีความหมายเชิงลบ รุนแรง แสดงถึงความไม่เคารพ ใช้เรียกผู้ที่สร้างความเสื่อมเสียให้แก่มณฑิลของพระพุทธศาสนา
อาบัติปาราชิก 4 ข้อ มีอะไรบ้าง?
อาบัติปาราชิกซึ่งเป็นเหตุให้ถูกเรียกว่า ‘สมี’ มี 4 ประการ ดังนี้
- เสพเมถุน: การมีเพศสัมพันธ์
- ลักทรัพย์: การถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ มีมูลค่าตั้งแต่ 5 มาสก (ประมาณ 1 บาท) ขึ้นไป
- ฆ่ามนุษย์: การพรากชีวิตมนุษย์ หรือใช้ให้ผู้อื่นฆ่า
- อวดอุตริมนุสธรรม: การกล่าวอ้างคุณวิเศษที่ไม่มีในตน เช่น อ้างว่าตนเป็นพระอรหันต์ หรือบรรลุฌานชั้นสูง
ตารางเปรียบเทียบความแตกต่าง ทิด VS สมี
โดยสรุป ‘ทิด’ คือคำเรียกที่แสดงความยกย่องนับถือสำหรับชายที่เคยบวชเรียนและสึกออกมาอย่างถูกต้อง ในขณะที่ ‘สมี’ คือคำเรียกเชิงตำหนิสำหรับผู้ที่ประพฤติผิดพระวินัยอย่างร้ายแรงจนต้องถูกขับออกจากหมู่สงฆ์และสร้างความเสื่อมเสียให้แก่พระพุทธศาสนา การเข้าใจและเลือกใช้คำทั้งสองให้ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญที่แสดงถึงความเข้าใจในหลักพระพุทธศาสนาและวัฒนธรรมไทย
ติดตาม The Thaiger บน Google News:
ข่าวล่าสุด
ข่าวดารา สมปองควงภรรยา เล่าเส้นทางรัก เคยสาวนัวเกือบเป็นปัญหา อึ้ง เจอสีกาแปลกเข้าหา
ข่าว โหนกระแส สนธิญา ชี้ร้อง 2 กลุ่ม ขอบิ๊กเต่าเบาโฆษณาจับพระ หลังเจ้าคุณโดนหางเลข
