ประวัติ ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา นักอาชญาวิทยาเชิงจิตวิทยาและพฤติกรรมอาชญากร เส้นทางกว่าจะมาเป็น นักอาชญวิทยาแถวหน้าของไทย ประวัติการศึกษาไม่ธรรมดา เรียนจบมหาวิทยาลัยดังอังกฤษ
ในแวดวงข่าวดราม่า อาชญากรรม คดีความที่สลับซับซ้อนของพฤติการณ์ผู้ต้องหา ชื่อของ ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา มักเป็นที่ต้องการของสื่อมวลชนมาร่วมผู้คุย วิเคราะห์เบื้องหลังการกระทำของคนร้าย โดยใช้ศาสตร์ทางวิทยาศาสตร์วิคราะห์พฤติกรรมอาชญากร ถอดรหัสภาษากาย ให้มุมมองเชิงลึกทางอาชญาวิทยาแต่กว่าจะมาถึงจุดนี้ เส้นทางชีวิตและรากฐานทางวิชาการของ ดร.ตฤณห์ เป็นมาอย่างไร มารู้ไปพร้อมกัน
ประวัติ ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา เจาะลึกเส้นทาง นักอาชญวิทยาแถวหน้าของไทย
- Facebook: Aj. Trynh Phoraksa (ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา)
- Instagram: toni.trynh
ดร.ตฤณห์ ชื่อเล่น ตอง จบจาก มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปริญญาตรี ศิลปศาสตรบัณฑิต (ศศ.บ.) สาขาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา ในปี พ.ศ. 2554 เหตุผลส่วนหนึ่งคือความสนใจในสาขาวิชาที่เพิ่งเปิดใหม่เป็นปีแรก และมองว่า “งานวิจัย” เป็นเรื่องใหม่ที่น่าเรียนรู้สำหรับประเทศไทยในยุคนั้น การศึกษาด้านนี้ได้วางรากฐานความเข้าใจเกี่ยวกับสังคมมนุษย์ ทฤษฎีทางสังคม ทักษะการวิจัย ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญก่อนที่จะมุ่งสู่สาขาที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น
หลังเรียนจบ ดร.ตฤณห์ ได้เข้าสอบรับราชการเป็น ตำรวจ นานถึง 6-7 ปี แต่พบว่า ประสบการณ์จริงในสายงานทำแตกต่างจากภาพที่วาดฝันกับความเป็นจริง จนเกิดความรู้สึกว่านี่อาจไม่ใช่เส้นทางที่ใช่สำหรับตนเอง
ด้วยความรู้สึกที่อยากเข้าใจปัญหาอาชญากรรมให้ลึกซึ้งขึ้น เพื่อนำความรู้มาพัฒนางานในกระบวนการยุติธรรม ประกอบกับตอนนั้นศาสตร์ด้านอาชญาวิทยาที่ยังไม่แพร่หลายนักในไทย ดร.ตฤณห์ จึงตัดสินใจเดินทางไปศึกษาต่อระดับปริญญาโท ณ ประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นแหล่งความรู้ด้านอาชญาวิทยาที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 200 ปี มีเปิดสอนในมหาวิทยาลัยชั้นนำหลายแห่ง
ดร.ตฤณห์ เลือกเรียนที่ University of Portsmouth ก่อนสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (M.Sc.) สาขาอาชญาวิทยาและกระบวนการยุติธรรมทางอาญา (Criminology and Criminal Justice) ในปี พ.ศ. 2559 ได้ซึมซับทฤษฎีและแนวคิดทางอาชญาวิทยาที่เป็นสากล เพิ่มพูนมุมมองและความรู้ให้กว้างขวาง ตั้งแต่ประวัติศาสตร์ยุคโบราณ เช่น ยุคล่าแม่มด กระบวนการลงโทษในอดีต ไปจนถึงทฤษฎีอาชญากรรมต่างๆ ที่อธิบายสาเหตุเบื้องหลังพฤติกรรมของมนุษย์
แม้หลักสูตรจะเป็นเพียง 1 ปี (มีช่วงเรียนในห้องเรียนจริง 4 เดือน ที่เหลือเป็นการทำวิทยานิพนธ์) แต่ท่านใช้เวลาเกือบ 2 ปีในอังกฤษเพื่อซึมซับความรู้และประสบการณ์
เมื่อกลับมาประเทศไทย ดร.ตฤณห์ ได้ต่อยอดความเชี่ยวชาญในบริบทของสังคมไทย จากการศึกษาระดับปริญญาเอก ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ปร.ด.) สาขาอาชญาวิทยาและงานยุติธรรม จากภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในปี พ.ศ. 2563
วิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอก ดร.ตฤณห์ทำเรื่อง “เส้นทางชีวิตของนักโทษหญิงที่กระทำผิดซ้ำคดียาเสพติด” สำรวจเส้นทางชีวิต มูลเหตุจูงใจของนักโทษหญิง 7 ราย ที่กระทำผิดซ้ำคดียาเสพติดตั้งแต่เยาว์วัย พบว่าปัจจัยสำคัญที่ทำให้กระทำผิดซ้ำคือ การเริ่มใช้ยาตั้งแต่อายุยังน้อย ซึ่งมักไม่ได้รับการบำบัดจริงจังแต่แรก, ปัญหาขาดความผูกพันในครอบครัว, อิทธิพลจากกลุ่มเพื่อน โดยเฉพาะในการชักชวนให้เริ่มเสพ, และสภาพจิตใจที่เปราะบางจากปัญหาในอดีต ปัจจัยรองลงมาคือ สภาพสังคม, การศึกษา, การติดยา และเศรษฐกิจ
ดร.ตฤณห์ ให้ข้อเสนอแนะเน้นความสำคัญของการบำบัดยาเสพติดให้หายขาดตั้งแต่ครั้งแรก, การทบทวนแนวทางการลงโทษให้สอดคล้องกับหลักสากล (Bangkok Rules), และการร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการเฝ้าระวัง ให้ความรู้ ฝึกอาชีพ และสร้างโอกาสให้ผู้ก้าวพลาดกลับคืนสู่สังคม เพื่อป้องกันการกระทำผิดซ้ำอย่างยั่งยืน
สำหรับผู้ที่สนใจศาสตร์นี้ ดร.ตฤณห์ แนะนำว่า อาชญาวิทยาเป็น “สหวิทยาการ” ที่ต้องบูรณาการความรู้จากหลายด้าน ไม่จำเป็นต้องจบปริญญาตรีตรงสาย และสามารถศึกษาต่อในระดับปริญญาโทได้ในมหาวิทยาลัยหลายแห่งในไทย เช่น มหิดล จุฬาฯ และรังสิต
บทบาทปัจจุบัน จากรั้วมหาวิทยาลัยสู่การให้ทัศนะต่อสังคม
ปัจจุบัน ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา ดำรงตำแหน่ง อาจารย์ ประจำภาควิชาสังคมศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล มีบทบาทสำคัญในการถ่ายทอดความรู้ด้านอาชญาวิทยาและงานยุติธรรมให้กับนักศึกษา รวมถึงการทำงานวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ๆ
นอกเหนือจากบทบาทในแวดวงวิชาการ ดร.ตฤณห์ ยังเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางผ่านการทำงานร่วมกับสื่อมวลชน มักได้รับเชิญให้ไปวิเคราะห์พฤติกรรมในคดีอาชญากรรมที่เป็นที่สนใจของสังคม ทักษะที่โดดเด่นคือการนำความรู้ด้าน อาชญาวิทยา (Criminology) และ จิตวิทยาพฤติกรรม (Behavioral Psychology) มาประยุกต์ใช้ โดยเฉพาะการ วิเคราะห์ภาษากาย (Body Language Analysis) และ การจับโกหก (Lie Detection) เพื่อตีความพฤติกรรมของบุคคลที่เกี่ยวข้อง
ยิ่งไปกว่านั้น ดร.ตฤณห์ ยังนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ในทางปฏิบัติ โดยการเป็น ที่ปรึกษาให้กับกรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI) ในบางคดี เช่น คดีการเสียชีวิตของคุณแตงโม นิดา ซึ่งสะท้อนการเชื่อมโยงระหว่างทฤษฎีกับการทำงานจริงในกระบวนการยุติธรรม
ความเชี่ยวชาญหลักของ ดร.ตฤณห์ ครอบคลุมทั้งอาชญาวิทยา จิตวิทยาพฤติกรรม จิตวิทยาสังคมศาสตร์ และพฤติกรรมศาสตร์ ส่วนประเด็นวิจัยที่ท่านสนใจและมีผลงานตีพิมพ์นั้นมีความหลากหลาย ตั้งแต่
- อาชญากรรมดิจิทัล การหลอกลวงออนไลน์, การตกเป็นเหยื่อ
- ยาเสพติด นโยบาย, การบำบัด, การกระทำผิดซ้ำ (โดยเฉพาะในผู้หญิง)
- เหยื่อวิทยารูปแบบและปัจจัยการตกเป็นเหยื่อ
- อาชญากรรมรุนแรง ฆาตกรต่อเนื่อง, อิทธิพลสื่อต่อความรุนแรง
- กระบวนการยุติธรรม ระบบราชทัณฑ์, การกระทำผิดซ้ำ
ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา คือนักวิชาการด้านอาชญาวิทยาและจิตวิทยาพฤติกรรม ผู้มีบทบาทสำคัญในการเชื่อมโยงองค์ความรู้ทางวิชาการเข้ากับการวิเคราะห์สถานการณ์จริงในสังคมไทย เส้นทางการศึกษาที่ผสมผสานทั้งความรู้ในประเทศและต่างประเทศ ประกอบกับประสบการณ์ทำงานทั้งในรั้วมหาวิทยาลัยและการให้คำปรึกษาหน่วยงานภาครัฐ ทำให้ท่านกลายเป็นนักอาชญาวิทยาที่ได้รับการยอมรับอย่างสูง เป็นเสียงสำคัญที่ช่วยให้สังคมเข้าใจแง่มุมต่างๆ ของอาชญากรรมได้ดียิ่งขึ้น
อ้างอิงจาก: digital.car.chula.ac.th, thestatestimes
ข่าวล่าสุด
