ชวนรู้จัก ภาวะ PTSD โรคจิตเภทที่ได้รับผลกระทบ จากเหตุการณ์เลวร้ายในอดีต ส่งผลให้ใช้ชีวิตประจำวันได้ยากลำบาก มีแนวทางการรักษาอย่างไรบ้าง เช็กที่นี่
หลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่า แม้จะผ่านเรื่องร้าย ๆ มาได้แล้ว แต่ผู้คนจำนวนมากยังคงทุกข์ทรมานจากความทรงจำในอดีต เช่น การเห็นคนเสียชีวิตต่อหน้า ภาวะสงคราม หรืออยู่ในเหตุการณ์ขวัญผวาอย่างข่าวกราดยิงในพารากอน ส่งผลให้หลายคนกลายเป็นโรค PTSD หรือ “โรคเครียดภายหลังเผชิญเหตุการณ์สะทือนขวัญ” ซึ่งจำเป็นจะต้องได้รับการดูแลรักษาจากผู้เชี่ยวชาญ พร้อมเฝ้าสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้ชีวิตปกติ โดยไม่หวาดผวาได้อีกครั้ง
โรค PTSD คืออะไร? เปิดสาเหตุ-อาการ เป็นแล้วมีโอกาสหายไหม
PTSD มีชื่อเต็มว่า Post-traumatic stress disorder เป็นโรคที่เกิดจากความเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ ส่งผลให้เกิดสภาวะทางอารมณ์ที่ไม่คงที่ โดยโรคพีทีเอสดีสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกเพศและทุกวัย
สาเหตุที่ทำให้ป่วยเป็น PTSD
เหตุการณ์สะเทือนใจที่ทำให้ผู้ป่วยเป็นโรค PTSD มีด้วยกันหลายรูปแบบ ซึ่งล้วนเกิดจากประสบการณ์ของบุคคลนั้น ๆ ซึ่งเมื่อเวลาผ่านไป บาดแผลภายนอกร่างกายอาจจางหาย แต่ความรู้สึกและความทรมานในจิตใจ ยังคงตอกย้ำความรู้สึกผู้ป่วย และถูกกระตุ้นได้ง่าย (ทริกเกอร์ : Trigger) โดยสาเหตุที่พบได้บ่อย มีดังนี้
- สูญเสียคนที่รัก หรือคนในครอบครัว
- ถูกล่วงละเมิดทางเพศ หรือข่มขืน
- เกิดอุบัติเหตุ
- เห็นคนเสียชีวิตต่อหน้า
- อยู่ในเหตุการณ์รุนแรง เช่น กราดยิง ถูกจับเป็นตัวประกัน
- เติบโตในครอบครัวที่ใช้ความรุนแรง
- ประสบภัยพิบัติทางธรรมชาติ
- พลัดหลงตามลำพัง
- ถูกกลั่นแกล้งในวัยเรียน
อาการและผลกระทบของโรค PTSD
สำหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรค PTSD แต่ละคนจะมีอาการที่เกิดขึ้นมากน้อยต่างกันไป โดยอาการที่พบเจอได้บ่อย มีดังนี้
- รู้สึกว่าเหตุการณ์เกิดขึ้นซ้ำ ๆ เช่น ฝันร้าย ความทรงจำย้อนกลับ และความคิดที่เข้ามารบกวนจิตใจ
- การหลีกเลี่ยง เช่น เกิดภาวะด้านชาทางอารมณ์ ไม่แสดงความรู้สึก เลี่ยงกลับในที่เกิดเหตุ ไม่พูดถึงเหตุการณ์นั้น ๆ
- อาการตื่นตัวมากผิดปกติ เช่น นอนหลับยาก หงุดหงิดง่าย หวาดระแวงอย่างรุนแรง
- การรับรู้และอารมณ์เปลี่ยนไป เช่น มีความรู้สึกนึกคิดในด้านลบ
- ป่วยโรคอื่นแทรกซ้อน เช่น โรคซึมเศร้า โรคหลายบุคลิก
ทั้งนี้ผู้ป่วยโรค PTSD จะถูกประเมินอาการอย่างละเอียด โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ซึ่งจะอ้างอิงผลกับคู่มือการวินิจฉัยและสถิติความผิดปกติทางจิต (DSM-5)
วิธีการรักษาและแนวทางการบำบัดผู้ป่วย PTSD
การรักษาและบำบัดโรค PTSD ในผู้ป่วย มีด้วยกันหลายวิธี และในหลายกรณีแพทย์จะใช้วิธีรักษาควบคู่กันไป ดังนี้
- การบำบัดทางปัญญาและพฤติกรรม (CBT)
- การลดความไวและการประมวลผลการเคลื่อนไหวของดวงตา (EMDR)
- การใช้ยา
- การบำบัดแบบกลุ่ม
นอกจากนี้ทีมแพทย์ ยังมีกลยุทธ์ที่ไว้รับมือสำหรับบุคคลที่เป็นโรค PTSD อีกด้วย เพื่อที่จะให้ผู้ป่วยสามารถมีชีวิตอยู่กับผู้อื่นในสังคม และมีอาการที่ดีขึ้นได้ เช่น การพัฒนาเครือข่ายสนับสนุนผู้ป่วย ให้ความรู้ครอบครัวและคนใกล้ชิด เป็นต้น
PTSD เป็นภาวะที่ซับซ้อนและสามารถพบเจอได้ในคนทุกเพศทุกวัย ดังนั้นการทำความเข้าใจสาเหตุ อาการ และทางเลือกในการรักษา ถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการให้การสนับสนุนและช่วยเหลือผู้ที่เป็นโรค PTSD เพื่อให้ผู้ป่วยทุกคนสามารถทำงานและใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น ตลอดจนก้าวข้ามต้นต่อความทรมานทางจิตใจ เพื่อลดปัญหาสุขภาพจิต และทำให้ชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้นได้.
