ปิแอร์ บัลแมง ดีไซเนอร์ คู่บารมี สมเด็จพระพันปีหลวง รังสรรค์ผ้าไทยสู่แฟชั่นโลก ต้นกำเนิด ชุดไทยพระราชนิยม
ภาพจำของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในสายตาชาวโลก คือพระสิริโฉมอันงดงาม ฉลองพระองค์ที่สง่างามไร้ที่ติในทุกคราวที่เสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศ ด้วยชุดไทย ตัดเย็บด้วยผ้าไหมไทย แต่ดูทันสมัย ล้ำกาลเวลา
เบื้องหลังความสง่างามอันเป็นตำนานนั้น คือชายผู้หนึ่งนามว่า ปิแอร์ บัลแมง (Pierre Balmain) กูตูริเยร์ชาวฝรั่งเศสผู้ได้รับสมญานามว่า “สถาปนิกแห่งการเคลื่อนไหว”
ไทยเกอร์ขอย้อนเรื่องราวความร่วมมือทางวิชาชีพตลอด 22 ปี ระหว่างสุดยอดนักออกแบบแห่งปารีสกับสมเด็จพระบรมราชินีนาถแห่งสยาม ก่อเกิดการสร้างสรรค์ฉลองพระองค์วิจิตรงดงาม บรรจบกันของศิลปะการตัดเย็บ การทูตทางวัฒนธรรม พระราชวิสัยทัศน์ในการอุปถัมภ์งานหัตถศิลป์ไทย จนกลายเป็นมรดกสำคัญแห่งศตวรรษที่ 20
ปิแอร์ บัลแมง สถาปนิกผู้หลงใหลในโลกแฟชั่น
บัลแมง ไม่ได้เริ่มต้นอาชีพในโลกแฟชั่น เขาเข้าศึกษาด้านสถาปัตยกรรมที่ École des Beaux-Arts ในปารีส รากฐานนี้เองที่ปลูกฝังความเข้าใจเรื่องโครงสร้าง สัดส่วน เส้นสาย กลายเป็นหัวใจในปรัชญาการออกแบบในอนาคต
บัลแมงนิยามการตัดเย็บเสื้อผ้าว่าเป็น “สถาปัตยกรรมแห่งการเคลื่อนไหว” เขามองเสื้อผ้าเป็นโครงสร้างที่ออกแบบมาเพื่อปฏิสัมพันธ์กับสรีระของผู้สวมใส่
หลังฝึกฝนกับดีไซเนอร์ดังอย่าง เอ็ดเวิร์ด โมลินูซ์ และทำงานเคียงข้าง คริสตีย็อง ดียอร์ ที่ห้องเสื้อ ลูเซียง เลอลง ในที่สุด บัลแมง ก็เปิดเมซง บัลแมง ของตนเองในปี ค.ศ. 1945
สไตล์ “Jolie Madame” ของเขา โดดเด่นด้วยกระโปรงยาวทรงระฆัง เอวคอดกิ่ว ใช้ผ้าหรูหรา ถือเป็นการเฉลิมฉลองการกลับมาของความหรูหราสง่างามหลังยุคสงคราม สร้างชื่อให้เขาในหมู่ราชวงศ์ ดาราฮอลลีวูด
สาเหตุสมเด็จพระพันปีหลวง เลือกปิแอร์ บัลแมง เป็นดีไซเนอร์คู่พระบารมี
ปี ค.ศ. 1960 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินเยือนสหรัฐอเมริกา ยุโรป
ในยุคสงครามเย็น การเสด็จฯ ครั้งนี้จึงเป็นภารกิจทางการทูตที่สำคัญอย่างยิ่ง เพื่อยกระดับภาพลักษณ์ของประเทศไทยในเวทีนานาชาติ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงทรงเข้าพระทัยดีว่า ฉลองพระองค์ของพระองค์คือเครื่องมือสื่อสารระหว่างประเทศ หรือ “อำนาจอ่อน” (Soft Power) ที่ทรงพลัง
การตัดสินพระทัยเลือกกูตูริเยร์จึงมีความสำคัญสูงสุด คุณอุไร ลืออำรุง ช่างตัดฉลองพระองค์ประจำราชสำนัก ได้ถวายคำแนะนำว่ายังไม่มีดีไซเนอร์ไทยที่มีความเชี่ยวชาญด้านฉลองพระองค์ทางการแบบตะวันตกที่เข้าใจธรรมเนียมราชสำนักยุโรป
ในขณะนั้น คริสตีย็อง ดียอร์ เพิ่งถึงแก่อสัญกรรม ส่วนชื่อเสียงของ โคโค่ ชาแนล ก็มัวหมองจากช่วงสงคราม ปิแอร์ บัลแมง ผู้มีชื่อเสียงด้านความสง่างามเรียบหรู มีประสบการณ์ออกแบบถวายราชวงศ์ จึงเป็นตัวเลือกที่สมบูรณ์แบบ ปราศจากความเสี่ยง
เมื่อปารีสบรรจบผ้าไหมไทย
บัลแมงไม่ได้เสด็จฯ มาลองฉลองพระองค์ด้วยพระองค์เอง แต่มีการส่งพระองค์วัด (ขนาดพระวรกาย) ไปยังปารีส โดยมี อีริก มอร์เทนเซน ผู้ช่วยของบัลแมง เดินทางมาลองฉลองพระองค์ที่กรุงเทพฯ
อัจฉริยภาพของบัลแมงอยู่ที่การ “เคารพ” คุณสมบัติอันเป็นเอกลักษณ์ของผ้าไหมไทย เขาไม่ได้พยายามปฏิบัติกับผ้าไหมไทยในฐานะของแปลกใหม่ที่ต้องถูกทำให้เชื่อง บัลแมงใช้ทักษะด้านสถาปัตยกรรม สร้างโครงสร้างฉลองพระองค์แบบตะวันตกที่เฉียบคม เพื่อเป็นกรอบขับเน้นสีสันสดใส พื้นผิวอันเป็นเอกลักษณ์ของผ้ายก ผ้าไหมมัดหมี่ไทย ให้โดดเด่นอย่างเต็มที่
ผลงานชิ้นเอกที่เกิดขึ้นมากมาย ยังได้ความร่วมมือจากช่างฝีมือชั้นครู เช่น เมซง เลอซาจ (Maison Lesage) ที่รับผิดชอบงานปักอันสลับซับซ้อน แม้กระทั่งหีบเดินทางสำหรับฉลองพระองค์ยังสั่งทำพิเศษจาก หลุยส์ วิตตอง
มรดกที่ยั่งยืนกว่าความงดงาม ต้นกำเนิด ชุดไทยพระราชนิยม 8 แบบ
หลังสวมฉลองพระองค์ที่ตัดเย็บออกแบบโดยบัลแมง สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงได้รับการยกย่องในความสง่างาม จนได้รับการจารึกพระนามใน International Best Dressed List (สตรีผู้แต่งกายดีเด่นของโลก) และทรงได้รับการยกย่องให้อยู่ในหอเกียรติยศ (Hall of Fame) ในที่สุด
ที่สำคัญยิ่งกว่านั้น ผ้าไหมไทยซึ่งถูกนำเสนอในบริบทของโอตกูตูร์ปารีส ได้เปลี่ยนสถานะจากงานหัตถกรรมท้องถิ่น กลายเป็นวัสดุหรูหราที่ได้รับการยอมรับในระดับโลก
มรดกที่ยั่งยืนที่สุด คือการถือกำเนิดของ ชุดไทยพระราชนิยม 8 แบบ ซึ่งพัฒนาขึ้นตามพระราชดำริสำหรับการเสด็จฯ เยือนต่างประเทศในปี ค.ศ. 1960 แม้แนวคิดจะเริ่มต้นในไทย แต่บัลแมง เลอซาจ ได้เข้ามามีส่วนร่วมในการผลิต ปรับปรุงชุดไทยเหล่านี้ให้สมบูรณ์แบบ ด้วยเทคนิคการสร้างแบบ งานปักระดับโอตกูตูร์ของยุโรป
ความร่วมมือนี้ยังเชื่อมโยงโดยตรงกับการก่อตั้ง มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ในปี ค.ศ. 1976 เมื่อบัลแมงเริ่มใช้ผ้าไหมทอมือจากชาวบ้านในการออกแบบ ถือเป็นการสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจให้ช่างฝีมือในชนบท นำเสนอผลงานของพวกเขาให้เป็นที่ประจักษ์
ปัจจุบัน มรดกแห่งความร่วมมือครั้งประวัติศาสตร์นี้ ได้รับการอนุรักษ์ ดูแล ณ พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ซึ่งเป็นสถานที่เก็บรักษาฉลองพระองค์ฝีมือบัลแมงจำนวนมาก เพื่อบอกเล่าเรื่องราวความสัมพันธ์อันยิ่งใหญ่ระหว่างสถาปนิกแฟชั่นชาวฝรั่งเศส กับสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ผู้ทรงมีพระราชวิสัยทัศน์ยาวไกล
ความร่วมมือนี้จึงเป็นมากกว่าเรื่องของฉลองพระองค์ แต่เป็นบทเรียนว่าด้วยการทูตทางวัฒนธรรม การเสริมสร้างพลังทางเศรษฐกิจ การอนุรักษ์มรดกของชาติ ที่ยังคงเป็นที่ประจักษ์มาจนถึงทุกวันนี้
ชุดไทย จ่อขึ้นทะเบียนยูเนสโก ดราม่า เขมรส่ง งานแต่งสอดไส้ “ชุดไทย” ชนกัน
อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง
- โลกแห่ยกย่อง “ควีนสิริกิติ์” ราชินีผู้ทรงสิริโฉม-แต่งกายงดงามสุดในโลก ผู้นำเทรนด์ผ้าไทย
- สร้างภาพชุดดำ ชุดไทยจิตรลดา ด้วย AI Gemini ไว้อาลัยสมเด็จพระพันปีหลว
- ย้อนชม สมเด็จพระพันปีหลวง เสด็จฯ พิธีเปิดกรงนกใหญ่ สวนสัตว์เปิดเขาเขียว
ติดตาม The Thaiger บน Google News:
ข่าวล่าสุด
