สัตว์รู้ล่วงหน้าว่าจะเกิดแผ่นดินไหวจริงหรือ? คำตอบจากวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ คลื่นพรีเคอร์เซอร์ ก่อนการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อนใต้เปลือกโลก
กลางดึกสงัด ก่อนแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในเปรูเมื่อปี 1970 จะสั่นสะเทือนโลก ใครบางคนในหมู่บ้านบนเชิงเขาสังเกตเห็นฝูงลามะวิ่งลงจากแนวเขา ร้องเสียงหลงอย่างไร้สาเหตุ นกจำนวนมากพากันบินหนีออกจากรัง และหมาก็หอนโหยหวนก่อนจะซุกตัวหลบซ่อนราวกับมีภัยร้ายใกล้เข้ามา
เรื่องแบบนี้เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าในหลากหลายพื้นที่ทั่วโลก ตั้งแต่จีน แผ่นดินไหวญี่ปุ่น จนถึงอินโดนีเซีย สึนามิ 2547 กระทั่งล่าสุด แผ่นดินไหวเมียนมา 8.2 แมกนิจูด กระเทือนถึงกรุวเทพ บางครั้งสัตว์เลี้ยงเราเกิดนิสัยพฤติกรรมแปลกๆ ขึ้นก่อนแผ่นดินไหวครั้งใหญ่เพียงไม่กี่ชั่วโมง คำถามคือ…สัตว์รู้จริงหรือว่ากำลังจะเกิดแผ่นดินไหว?
สัญชาตญาณพิเศษเหนือกว่าคนมีจริงหรือ?
ความเชื่อว่าสัตว์มี “สัมผัสที่หก” รับรู้ภัยพิบัติก่อนมนุษย์มีมาตั้งแต่โบราณ แต่ในยุคที่เราสามารถตรวจจับแรงสั่นสะเทือนด้วยเครื่องมือระดับนาโนได้แล้ว นักวิทยาศาสตร์ก็พยายามหาคำตอบอย่างเป็นระบบว่า ปรากฏการณ์นี้มีรากฐานจากกลไกทางธรรมชาติจริงหรือไม่
หนึ่งในคำอธิบายที่น่าสนใจคือ สัตว์สามารถรับรู้คลื่นพรีเคอร์เซอร์ (precursor signals) ที่ปล่อยออกมาก่อนการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อนใต้ดิน คลื่นเหล่านี้อาจเป็นคลื่นเสียงความถี่ต่ำ (infrasound) หรือคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มนุษย์ไม่สามารถตรวจจับได้โดยตรง
สัตว์บางชนิด เช่น ช้าง หนู นก และแมว มีประสาทสัมผัสไวต่อแรงสั่นสะเทือนและเสียงความถี่ต่ำมากกว่ามนุษย์ พวกมันอาจ “ได้ยิน” หรือ “รู้สึก” การเคลื่อนไหวใต้ดินระดับเล็กจิ๋วที่ยังไม่ส่งผลต่อผิวโลก หรือแม้แต่แรงอัดของอากาศที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วก่อนเกิดแผ่นดินไหว
หลักฐานจากงานวิจัยในปี 2011 ทีมนักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเคียล ประเทศเยอรมนี ได้นำอุปกรณ์ GPS ติดไว้กับวัว แกะ และสุนัข ในฟาร์มใกล้กับภูเขาไฟเอตนา ประเทศอิตาลี พวกเขาพบว่า สัตว์มีพฤติกรรมแปลกไปจากปกติ เช่น เคลื่อนไหวมากขึ้นหรือรวมกลุ่มแน่นหนา ในช่วง 20 ชั่วโมงก่อนเกิดแผ่นดินไหวขนาดเล็กหลายครั้ง
แม้จะไม่ใช่ “คำตอบฟันธง” แต่การทดลองนี้ชี้ว่าพฤติกรรมสัตว์อาจมีศักยภาพในการเป็น “ตัวเตือนภัยชีวภาพ” หากเราเก็บข้อมูลในระยะยาวและใช้เทคโนโลยีมาช่วยวิเคราะห์
สัมผัสลึกลับหรือเพียงความบังเอิญ?
อย่างไรก็ตาม นักวิทยาศาสตร์ก็ยังถกเถียงกันอยู่ เพราะพฤติกรรมแปลกของสัตว์อาจมีที่มาจากปัจจัยอื่น เช่น สภาพอากาศเปลี่ยน แรงดันบรรยากาศ หรือแม้แต่ความเครียดที่เกิดจากเสียงเครื่องยนต์หรือกิจกรรมมนุษย์
นอกจากนี้ งานวิจัยที่มีการบันทึกพฤติกรรมสัตว์อย่างเป็นระบบนั้นยังค่อนข้างน้อย และมักเป็นข้อมูลจากการสังเกตโดยบังเอิญ ซึ่งอาจเกิดอคติในการเลือกข้อมูล (confirmation bias) ได้
สัตว์เป็นสัญญาณเตือนภัยในอนาคตได้หรือไม่?
แม้หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถยืนยันได้อย่างแน่ชัดว่าสัตว์ “รู้ล่วงหน้า” อย่างแท้จริง แต่หลายฝ่ายเชื่อว่า การเก็บข้อมูลพฤติกรรมสัตว์อย่างเป็นระบบ ร่วมกับข้อมูลแผ่นดินไหว อาจช่วยพัฒนาเทคโนโลยีเตือนภัยได้ในอนาคต
ลองคิดว่าเรามีระบบ AI ที่สามารถวิเคราะห์พฤติกรรมสัตว์หลายพันตัวทั่วโลกแบบเรียลไทม์ แล้วแจ้งเตือนเมื่อพบ “พฤติกรรมผิดปกติพร้อมกันหลายจุด” – มันอาจกลายเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือสำคัญที่ช่วยชีวิตคนได้นับไม่ถ้วน
ดังนั้น สัตว์อาจไม่ใช่นักพยากรณ์แผ่นดินไหวที่แม่นยำ 100% แต่ในโลกที่ธรรมชาติยังซ่อนปริศนาไว้มากมาย สัญชาตญาณของสัตว์ก็ยังคงเป็นเรื่องลึกลับน่าค้นหา และอาจเป็น “เสียงเตือนจากผืนโลก” ที่เรายังไม่เข้าใจทั้งหม
ถ้าคุณเคยเห็นแมววิ่งหลบใต้โต๊ะ หมาเห่าท้องฟ้า หรือฝูงนกโบยบินหนีไปอย่างไม่มีเหตุผล…บางทีพวกมันอาจกำลังบอกเราบางอย่าง ที่เรายังไม่มีเครื่องมือวัดค่าได้—แต่ธรรมชาติรู้เสมอ
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
- ย้อนรอย ที่ประชุม สก. เคยตัดงบจ้างที่ปรึกษาแผ่นดินไหว กทม. เหตุไม่จำเป็น
- คลิปนาที แผ่นดินไหว ตั๊ก นภัสรัญชน์ โผกอดเมียรัก ป๊อก ปิยธิดา สติดีและใจเย็นมาก
- กรมอุตุ แจ้งเตือน แผ่นดินไหวขนาด 5.3 เกาะสุมาตรา ห่างภูเก็ต 401 กม.
ข่าวล่าสุด
