29 กุมภาพันธ์ 2563 ประวัติ 29 กุมภาพันธ์ ทำไม 29 กุมภา 4 ปีมีครั้ง
เป็นที่น่าตื่นเต้นว่าปีนี้ 2563 เป็นปีที่เดือนกุมภาพันธ์มี 29 วัน เรามาดูกันว่าทำไมวันที่ 29 กุมภาพันธ์ ถึงถูกกำหนดให้ 4 ปีมีครั้ง
วันที่ 29 กุมภาพันธ์ เรียกวันนี้ว่าเป็นวัน อธิกวาร (leap day) ในเกรกอเรียน ปี ค.ศ. ที่หารด้วย 4 ลงตัวจะมีอธิกวาร แต่ปี ค.ศ. ที่หารด้วย 100 ลงตัวไม่มีอธิกวาร ยกเว้นปี ค.ศ. ที่หารด้วย 400 ลงตัวจะมีอธิกวาร ปีที่มีอธิกวารเรียกปีอธิกสุรทิน วันนี้เป็นวันที่ 60 ของปี เมื่อถึงวันนี้จะยังเหลืออีก 306 วันในปีนั้น
ปีอธิกสุรทิน
(*** ปีอธิกสุรทิน (leap year) เป็นปีที่มีการเพิ่มหนึ่งวัน (หรือหนึ่งเดือนในกรณีของปฏิทินสุริยจันทรคติ) เพื่อให้ปีปฏิทินสอดคล้องกับปีดาราศาสตร์หรือปีฤดูกาล เพราะฤดูกาลและเหตุการณ์ทางดาราศาสตร์มิได้เกิดซ้ำในจำนวนเต็มวัน ปฏิทินซึ่งมีจำนวนวันในแต่ละปีเท่าเดิมจึงต้องเลื่อนให้ตรงกับเหตุการณ์ที่ปฏิทินควรจะติดตามเมื่อเวลาผ่านไป โดยการแทรกวันหรือเดือนเพิ่มเข้าไปในปีนั้น การเลื่อนจึงสามารถทำให้ถูกต้องได้ ปีที่มิใช่ปีอธิกสุรทิน เรียกว่า ปีปกติสุรทิน (common year)
ตัวอย่างเช่น ในปฏิทินเกรโกเรียน (ปฏิทินสุริยคติสามัญ) เดือนกุมภาพันธ์ในปีอธิกสุรทินมี 29 วัน แทนที่จะมี 28 วันตามปกติ ดังนั้น ปีดังกล่าวจึงมี 366 วัน แทนที่จะมี 365 วันตามปกติ คล้ายกัน ในปฏิทินฮีบรู (ปฏิทินสุริยจันทรคติ) เดือนจันทรคติที่ 13 มีการเพิ่มเจ็ดครั้งทุก 19 ปี เข้าไปในเดือนจันทรคติสิบสองเดือนในปีปกติสุรทินเพื่อให้ปีปฏิทินไม่คาดเคลื่อนจากฤดูกาลเร็วเกินไป)
แม้ปีส่วนมากในปฏิทินสมัยใหม่มี 365 วัน การโคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลาประมาณ 365 วัน 6 ชั่วโมง ทุกสี่ปี ซึ่งมีการสะสม 24 ชั่วโมงเพิ่มเข้ามา จึงต้องมีการเพิ่มวันขึ้นมาหนึ่งวันเพื่อให้การนับสอดคล้องกับตำแหน่งปรากฏของดวงอาทิตย์
ทว่า การเพิ่มวันนี้ยังคาดเคลื่อนอยู่เล็กน้อยในการคำนวณ 6 ชั่วโมงเพิ่มทุกปี การประมาณที่ดีกว่า ซึ่งมาจากตารางอัลฟอนซีน (Alfonsine table) มีว่า โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบรอบใช้เวลา 365 วัน 5 ชั่วโมง 49 นาที 16 วินาที เพื่อชดเชยความแตกต่างนี้ ปีที่สิ้นสุดศตวรรษจึงมิใช่ปีอธิกสุรทิน ยกเว้นปีที่หารด้วย 400 ลงตัว นั่นหมายความว่า ค.ศ. 1600 และ 2000 เป็นปีอธิกสุรทิน เช่นเดียวกับ ค.ศ. 2400 และ 2800 แต่ปี ค.ศ. 1700, 1800 และ 1900 ไม่ใช่ เช่นเดียวกับ ค.ศ. 2100, 2200 และ 2300
ปฏิทินเกรโกเรียนวนซ้ำทุก 400 ปี ซึ่งมี 20,871 สัปดาห์ และมีปีอธิกสุรทิน 97 ปี ในช่วงเวลานี้ วันที่ 29 กุมภาพันธ์ตกอยู่ในวันอาทิตย์ อังคารและพฤหัสบดีวันละ 13 ครั้ง วันศุกร์และเสาร์วันละ 14 ครั้ง และวันจันทร์และพุธวันละ 15 ครั้ง
มโนทัศน์ของปีอธิกสุรทินและอธิกวารแตกต่างกับอธิกวินาที ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงความเร็วในการหมุนของโลก
อธิกวารริเริ่มขึ้นเป็นส่วนหนึ่งของการปฏิรูปจูเลียน วันที่หลังเทอร์มินาเลีย (23 กุมภาพันธ์) มีการซ้ำสองครั้ง ทำให้เกิดเป็น “bis sextum” ซึ่งมีความหมายตามตัวอักษรว่า “ที่หกซ้ำ” เพราะวันที่ 24 กุมภาพันธ์ เป็น “วันที่หกก่อนคาเลนด์ส (Kalends) เดือนมีนาคม” โดยใช้การนับอย่างครอบคลุมของโรมัน (วันที่ 1 มีนาคม เป็น “วันแรก”) แม้วันแรกของ bis sextum (24 กุมภาพันธ์) จะมักถูกเรียกว่า อธิก (intercalated) หรือวัน “bissextile” ตามปกตินับแต่คริสต์ศตวรรษที่สาม[1] วันที่ 29 กุมภาพันธ์ได้ถูกถือว่าเป็นอธิกวารเมื่อระบบวันกำหนดเลข (numbering day) ของโรมันถูกแทนที่ด้วยการกำหนดเลขโดยลำดับ (sequential numbering) ในปลายยุคกลาง
ประเด็นทางกฎหมาย
ในสหราชอาณาจักรและฮ่องกง บุคคลที่เกิดวันที่ 29 กุมภาพันธ์ ในปีที่ไม่ใช่อธิกสุรทิน วันเกิดตามกฎหมายจะเป็นวันที่ 1 มีนาคม
ในประเทศนิวซีแลนด์ รัฐสภาออกพระราชกฤษฎีกาว่า หากวันเกิด คือ วันที่ 29 กุมภาพันธ์ ในปีที่ไม่ใช่อธิกสุรทิน วันเกิดตามกฎหมายจะเป็นวันที่ 28 กุมภาพันธ์
เหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในวันที่ 29 กุมภาพันธ์
- พ.ศ. 2255 (ค.ศ. 1712) – วันถัดจาก 29 กุมภาพันธ์ เป็นวันที่ 30 กุมภาพันธ์ในประเทศสวีเดน เพราะเลิกใช้ปฏิทินสวีเดน แล้วหันไปใช้ปฏิทินจูเลียนแทน
- พ.ศ. 2455 (ค.ศ. 1912) – พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้ตั้งโรงไฟฟ้าขึ้นที่สามเสน ถือเป็นโรงไฟฟ้าแห่งแรกของประเทศ
- พ.ศ. 2483 (ค.ศ. 1940) – ในงานประกาศผลรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 12 แฮตตี แม็กแดเนียล เป็นชาวแอฟริกันอเมริกันคนแรกที่ได้รับรางวัลออสการ์ ในสาขานักแสดงหญิงสมทบยอดเยี่ยม จากภาพยนตร์เรื่อง วิมานลอย
- พ.ศ. 2523 (ค.ศ. 1980) – พลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ นายกรัฐมนตรีสมัยนั้น ได้ประกาศลาออกจากตำแหน่ง
- พ.ศ. 2531 (ค.ศ. 1988) – เดสมอนต์ ทูทู หัวหน้าบาทหลวงชาวแอฟริกาใต้ ถูกจับกุมพร้อมกับสมาชิกองค์กรศาสนากว่า 100 คน ขณะประท้วงนโยบายแยกคนต่างผิวในแอฟริกาใต้
- พ.ศ. 2546 (ค.ศ. 2003) – เกิดเหตุจลาจลในกรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา หลังมีการกล่าวหาว่านักแสดงไทยคนหนึ่งอ้างว่านครวัดเป็นของประเทศไทย
- พ.ศ. 2547 (ค.ศ. 2004) – ฌ็อง-แบร์ทร็อง อาริสตีดถูกบีบให้ลาออกจากตำแหน่งประธานาธิบดีเฮติ หลังประชาชนก่อการกำเริบ
บุคคลสำคัญที่เกิดวันที่ 29 กุมภาพันธ์
- พ.ศ. 2171 (ค.ศ. 1629) – จอห์น เรย์ นักชีววิทยาชาวอังกฤษ บิดาแห่งพฤกษศาสตร์ (ถึงแก่กรรมเมื่อปี พ.ศ. 2248)
- พ.ศ. 2235 (ค.ศ. 1692) – จอห์น ไบรอม กวีชาวอังกฤษ (ถึงแก่กรรมเมื่อปี พ.ศ. 2306)
- พ.ศ. 2431 (ค.ศ. 1888) – หม่อมเจ้าขจรจรัสฤทธิ์ กฤดากร (สิ้นชีพิตักษัย 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2468)
- พ.ศ. 2507 (ค.ศ. 1964) – เจมส์ โอกิลวี พระโอรสคนแรกใน เจ้าหญิงอเล็กซานดรา เลดีโอกิลวี
- พ.ศ. 2511 (ค.ศ. 1968) – นาตาชา เปลี่ยนวิถี นางแบบชาวไทย
- พ.ศ. 2515 (ค.ศ. 1972) –
- เปโดร ซันเชซ (นักการเมืองชาวสเปน) นักเศรษฐศาสตร์และนักการเมืองชาวสเปน
- แอนโทนิโอ ซาบาโท จูเนียร์ นักแสดงชาวอเมริกัน
- พ.ศ. 2519 (ค.ศ. 1976) – จา รูล นักแสดง แร็ปเปอร์ชาวอเมริกัน
- พ.ศ. 2523 (ค.ศ. 1980) – แคนดี้ รากแก่น นักร้องลูกทุ่งหญิงชาวไทย
- พ.ศ. 2531 (ค.ศ. 1988) –
- กมลพร สุขมาก วอลเลย์บอลหญิงทีมชาติไทย
- ก้านตอง ทุ่งเงิน นักร้องลูกทุ่งหญิงชาวไทย
- ธรรมพร จูมจัตุรัส (การะเกด) นักร้องลูกทุ่งหญิงชาวไทย
- เบเนดิคท์ เฮอเวเดส นักฟุตบอลชาวเยอรมัน
- พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992) – อัทธนียา เอี่ยมวสันต์ (ออม) นักแสดงหญิงชาวไทย
