ตำนานพระโค-พระแก้ว อาวุธวัฒนธรรมเขมรที่ใช้ปลุกกระแสเกลียดไทย ชี้ รัฐกัมพูชาใช้ปลูกฝังเยาวชนให้มองเพื่อนบ้านเป็น ‘ผู้รุกราน’ ตั้งแต่ยุคเขมรแดงจนถึงปัจจุบัน
รายการ โหนกระแส โดย หนุ่ม กรรชัย กำเนิดพลอย ได้สร้างแรงสั่นสะเทือนในสังคมไทยอีกครั้งในวันนี้ (29 ก.ค. 68) ด้วยการหยิบยก “ตำนานพระโค-พระแก้ว” ซึ่งเป็นนิทานพื้นบ้านของกัมพูชาที่มักถูกใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองในการปลุกกระแสชาตินิยมและความรู้สึกต่อต้านไทย ขึ้นมาตีแผ่อย่างลึกซึ้งในทุกมิติ ช่วยให้ผู้ชมได้เข้าใจถึงรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังความตึงเครียดบริเวณชายแดน
เปิดตำนาน พระโค-พระแก้ว ช่วยคนไทยเข้าใจสงครามเรื่องเล่า
นิทานเรื่อง พระโค-พระแก้ว สันนิษฐานว่าเกิดขึ้นหลังเหตุการณ์ที่สยามเข้าตี กรุงละแวก โดยเล่าถึงสองพี่น้องมหัศจรรย์ คือ พระโค ซึ่งเป็นวัวศักดิ์สิทธิ์ และ พระแก้ว ผู้เป็นมนุษย์ ทั้งสองถูกกษัตริย์สยามจับตัวไปพร้อมทรัพย์สินมากมาย สุดท้ายพระโคถูกฆ่าและพระแก้วถูกนำตัวไปสยาม นิทานเรื่องนี้จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อว่า เขมรถูกสยามปล้นเกียรติและทรัพย์สมบัติ มาอย่างยาวนาน
เรื่องย่อตำนานพระโค-พระแก้ว
ชาวนาละแวกให้กำเนิดฝาแฝด พี่ออกมาเป็นวัว (พระโค) มีพลังสร้างทรัพย์ในท้อง น้องเป็นมนุษย์ (พระแก้ว) รูปงามและฉลาด ทว่าชาวบ้านหวาดกลัววัวประหลาด จึงขับไล่สองพี่น้องให้ออกเร่ร่อนแสวงหาที่พำนัก
ข่าวลือถึงกษัตริย์สยามว่า พระโคบรรจุสมบัติล้ำค่า จึงส่งทัพมานิมนต์ (จริง ๆ คือจับกุม) พร้อมกวาดเครื่องบรรณาการกลับสยาม
ระหว่างเดินทาง พระโคถูกฆ่าตายด้วยเล่ห์เพราะไม่ยอมคายสมบัติ ส่วนพระแก้วถูกกวาดไปรับใช้ในกรุงศรีอยุธยา กลายเป็นสัญลักษณ์ “เขมรถูกปล้นเกียรติ
เรื่องเล่าถูกขยายโดยฝรั่งเศสยุคอาณานิคมเพื่อสร้างความเกลียดชังไทย และยังสอดแทรกในหลักสูตรประถมเขมรยุคหลังสงคราม
สื่อภาพยนตร์–ละครที่ดัดแปลงตำนาน
1. ภาพยนตร์กัมพูชายุคก่อน 2518
เอกสารด้านวัฒนธรรมกัมพูชาระบุว่ามีการสร้าง ภาพยนตร์ฟิล์ม 16 มม. เรื่อง Preah Ko Preah Keo ฉายเฉพาะงานบุญประจำปี แต่ฟิล์มต้นฉบับสูญหายช่วงเขมรแดง
2. ละครเวทีและโขนเขมร
การแสดง ละครนอก–รามเกียรติ์เขมร ปรับโครงเรื่องให้เข้ากับศิลปะรำ Apsara มีบันทึกการจัดแสดงโดยโรงละครแห่งชาติพนมเปญ พ.ศ. 2545 และบันทึกวิจัยด้านละครเขมร
3. ซีรีส์–ยูทูบ (ฟื้นฟูหลังปี 2020)
มีโปรเจกต์ ซีรีส์ออนไลน์ ร่วมทุนสถานีโทรทัศน์ Bayon ปลายปี 2023 ถ่ายทำ 6 ตอน (คน-สัตว์จริงซีจีผสม) ลง YouTube; ตัวอย่างและตอนที่ 2 ยังชมได้ในช่อง “Khmer Old Movie Good Quality”
เวอร์ชันอนิเมชันสั้น 15 นาที จัดทำโดยกระทรวงวัฒนธรรมกัมพูชาเพื่อใช้ในพิพิธภัณฑ์ดิจิทัลเมืองเสียมราฐ (เปิดตัว พ.ย. 2024) รายละเอียดในเว็บไซต์ UNESCO Digital Library
4. สารคดี–ศึกษาเชิงประวัติ
สารคดีฝรั่งเศส “La Légende de Preah Ko Preah Keo” (2558) ออกอากาศช่อง TV5 Monde สำรวจเบื้องหลังโฆษณาชวนเชื่อสมัยอาณานิคม (อ้างอิงในงานวิชาการ ANU 2018)
การตีความเรื่อง พระโค พระแก้ว
สิ่งที่น่าสนใจคือ ตำนานนี้ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองในทุกยุคสมัย ตั้งแต่ยุคอาณานิคมที่ฝรั่งเศสใช้สร้างความเกลียดชังต่อไทย มาจนถึงยุคเขมรแดงที่นำไปบรรจุในหลักสูตรการศึกษาเพื่อปลูกฝังให้เยาวชนมองเพื่อนบ้านเป็น “โจร” และแม้ในปัจจุบัน ภาครัฐกัมพูชาก็ยังคงใช้เรื่องเล่านี้ผ่านสื่อต่าง ๆ เพื่อสร้างความเป็นปึกแผ่นภายในชาติเมื่อเกิดข้อพิพาทกับไทย
ในรายการ ได้เชิญนักวิชาการผู้เชี่ยวชาญมาร่วมวิเคราะห์ โดย รศ.ดร.ดุลยภาค ปรีชารัชช อธิบายว่าเรื่องนี้เป็นมากกว่านิทาน แต่มันคือ “สงครามอัตลักษณ์” ที่รัฐกัมพูชาใช้ปลูกฝังคนของตนมาตั้งแต่เด็ก ขณะที่ ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล ชี้ว่าการต่อสู้ในยุคใหม่ควรอยู่บนพื้นฐานของข้อเท็จจริงและกระบวนการยุติธรรมระหว่างประเทศ ไม่ใช่การใช้ตำนานมาปลุกกระแส
ภายหลังรายการออกอากาศ ได้เกิดปรากฏการณ์ตื่นตัวในสังคมไทย แฮชแท็ก #พระโคพระแก้ว พุ่งขึ้นติดเทรนด์บนแพลตฟอร์ม X และมียอดการค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับนิทานเรื่องนี้สูงถึงกว่า 8 ล้านครั้งในเวลาไม่ถึง 24 ชั่วโมง สื่อออนไลน์หลายสำนักต่างเร่งทำสกู๊ปข่าวเพื่อให้ข้อมูลที่ถูกต้องและลดความเข้าใจผิดที่อาจเกิดขึ้น
เหตุการณ์นี้ได้มอบบทเรียนสำคัญว่า “สงครามเรื่องเล่า” นั้นมีพลังในการหล่อหลอมความคิดของผู้คนได้อย่างยาวนาน การตอบโต้จึงไม่ใช่การสร้างความเกลียดชังกลับไป แต่คือการใช้หลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีมาสื่อสารข้อเท็จจริง ซึ่งเวทีสื่อกระแสหลักอย่าง “โหนกระแส” ได้พิสูจน์แล้วว่าสามารถทำหน้าที่อธิบายเรื่องราวที่ซับซ้อนให้คนทั่วไปเข้าใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
- ตำนาน “พระยาละแวก” เลือดล้างพระบาท “พระนเรศวร” ทำไมชื่อกษัตริย์กัมพูชา กลายเป็น ‘คนคบไม่ได้’
- เทียบพลัง “หน่วยรบพิเศษไทย” ปะทะ “BHQ” กองทัพส่วนตัว ฮุน เซน
- วิธีสมัครเป็น ทหาร ร.31 รอ.หน่วยรบวีรกรรมที่ ตาควาย เช็กคุณสมบัติที่นี่
ติดตาม The Thaiger บน Google News:
ข่าวล่าสุด
