กฎหมายน่ารู้ ผู้จัดการมรดก ทำหน้าที่อะไร และเป็นใครได้บ้าง ไขข้อสงสัย กฎหมายไทยที่หลายคนอาจยังไม่ทราบ ตำแหน่งผู้เสียสละของตระกูล
มรดก ทรัพย์สินของ ผู้เสียชีวิตไปแล้ว ที่เป็นเจ้าของขณะยังมีชีสิตอยู่ ไม่ว่าจะเป็นเงิน, บ้าน, รถ หรือแม้แต่เครื่องมือทำมาหากิน รวมไปถึงหนี้สินด้วยเช่นกัน แต่ถึงกระนั้นมรดกจะมีการแบ่งด้อย่างลงตัว ก็ต้องมี ผู้จัดการมรดก แล้วใครหน้าที่ตรงนี้ และทำอะไรบ้าง ผู้จัดการมรดกต้องคุณสมบัติอย่างไร วันนี้ Thaiger มาไขข้อสงสัยให้ทุกคนทราบกันแล้ว
กฎหมายน่ารู้ ผู้จัดการมรดก ทำหน้าที่อะไร และเป็นใครได้บ้าง
ผู้จัดการมรดก คืออะไร ?
ผู้จัดการมรดก ตามนิยามของกฎหมาย คือ เป็นผู้ที่มีหน้าที่จัดการมรดก ทำการรวบรวม ทำบัญชี และแบ่งปันทรัพย์สินซึ่งเป็นมรดกของผู้ตาย ให้ทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของผู้ตาย และโดยที่ผู้จัดการมรดก ต้องเป็นบุคคลที่ศาลมีคำสั่งแต่งตั้งให้เป็นผู้จัดการมรดก
ผู้จัดการมรดกจะไม่ถือเป็นผู้รับมรดก และหากผู้จัดการมรดกละเลยไม่ทำการตามหน้าที่ เช่น ปิดบังมรดกต่อทายาท หรือเพิกเฉยไม่แบ่งมรดกให้แก่ทายาท ทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกหรือผู้มีส่วนได้เสียจะร้องขอให้ศาลมีคำสั่งถอนผู้จัดการมรดกได้ และอาจมีความผิดอาญามีโทษจำคุกได้
*ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1719, มาตรา 1728, มาตรา 1729
หน้าที่ของผู้จัดการมรดก
ก่อนอื่นที่ต้องทราบของหน้าที่ผูจัดการมรดก คือ ตัวผู้จัดการมรดก ไม่ได้เป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในมรดก หรือไม่มีสิทธิ์ได้รับมรดกนั้น เว้นแต่ในกรณีที่ในพินัยกรรม จะมีชื่อของผู้จัดการมรดกอยู่ กรณีนี้บุคคลนั้นถึงจะมีสิทธิได้ทรัพย์มรดก
หน้าที่ของผู้จัดการมรดก คือ การจัดการรวบรวมทรัพย์มรดกเพื่อแบ่งให้ทายาทโดยธรรมหรือผู้รับพินัยกรรม ตลอดจนชำระหนี้สินของเจ้ามรดกแก่เจ้าหนี้ ทำบัญชีทรัพย์มรดก และทำรายการแสดงบัญชีการจัดการและแบ่งมรดกเพียงเท่านั้น ไม่ได้รับค่าตอบแทนใด ๆ
ในบางกรณี ผู้จัดการมรดกสามารถโอนทรัพย์สิน มาเป็นชื่อของตนเองได้ เพื่อให้ง่ายต่องการแบ่งทรัพย์สินให้กับผู้มีวิทธิ์ได้รับมรดก โดยห้ามยึดหรือปิดบังมรดกต่อทายาท
ใครเป็นผู้จัดการมรดกได้บ้าง ?
ในหลักของการแต่งตั้งผู้จัดการมรดก มีด้วยกัน 2 กรณีคือ 1. โดยพินัยกรรม ผู้ตายขณะมีชีวิตอยู่ ได้ไว้วางใจและระบุชื่อผู้จัดการมรดกไว้อย่างชัดเจน และ 2. ตามกฎหมาย โดยผู้ที่มีสิทธิเป็นผู้จัดการมรดก ได้แก่ทายาทโดยธรรมทั้ง 6 ลำดับ คือ
ลับดับที่ 1 – ผู้สืบสันดาน (ลูก/หลาน/เหลน)
ลำดับที่ 2 – บิดา มารดา
ลำดับที่ 3 – พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน
ลำดับที่ 4 – พี่น้องร่วมบิดา หรือมารดาเดียวกัน (ต่างพ่อต่างแม่)
ลำดับที่ 5 – ปู่ ย่า ตา ยาย
ลำดับที่ 6 – ลุง ป้า น้า อา
คุณสมบัติของผู้จัดการมรดก ต้องมีหลักเกณฑ์มารพิจารณา ดังนี้
- ต้องไม่เป็นบุคคลวิกลจริต
- ไม่เป็นบุคคลไร้ความสามารถ หรือเสมือนไร้ความสามารถ
- ไม่เป็นบุคลลล้มละลาย
- ต้องบรรลุนิติภาวะแล้ว
ผู้จัดการมรดก ไม่แบ่งมรดก หรือแบ่งไม่เป็นธรรม
กรณีที่ผู้จัดการมรดก ละเลยหน้าที่ ไม่ว่าจะเป็น ไม่ทำหน้าที่แบ่งมรดก หรือทำการแบ่งมรดกไม่เป็นธรรมตามกฎหมาย หรือต้องการเก็บทรัพย์สินของผู้ตายบางส่วยไว้เป็นของตัวเอง เป็นการทำผิดหน้าที่ผู้จัดการมรดก ทายาทโดยธรรมซึ่งผู้มีมีสิทธิได้รับทรัพย์มรดก สามารถฟ้องขอแบ่งทรัพย์มรดกที่จำเลยได้รับไปได้ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1745 ประกอบมาตรา 1363
หากผู้จัดการมรดก มีข้อกระทำผิดตามกฎหมายดังนี้ จึงจะสามารถฟ้องร้องได้
1. ผู้จัดการมรดกไม่เริ่มทําบัญชีทรัพย์มรดกภายใน 15 วัน หรือไม่ยื่นบัญชีทรัพย์มรดกส่งต่อศาลภายใน 1 เดือน ตามที่กฎหมายกําหนด (ป.พ.พ.ม. 1728-1729) ฎ.1555/2534, ฎ.822/2524, ฎ.5229/2534, ฎ.5789/2533
2. ผู้จัดการมรดกยื่นคําร้องขอตั้งผู้จัดการมรดก โดยปิดบังจํานวนทายาทที่แท้จริง หรือปิดบังจํานวนทรัพย์มรดก ส่อเจตนาให้เห็นว่าไม่สุจริต, ฎ.1914/2529, ฎ.3357/2531, ฎ.4812/2531
3. ผู้จัดการมรดกไม่ดําเนินการแบ่งทรัพย์สินให้กับทายาทให้เสร็จสิ้น และไม่ทํารายงานแสดงบัญชีการแบ่งทรัพย์มรดกต่อศาล ภายในกําหนดระยะเวลา 1 ปี ตามที่กฎหมาย กําหนด (ป.พ.พ.1732) ฎ.2516-2517/2521, ฎ.473/2535
4. ผู้จัดการมรดก ดําเนินการแบ่งทรัพย์มรดกไปในทางที่จะเกิดความเสียหายแก่ทายาทโดยธรรม เช่นประกาศขายทรัพย์มรดกในราคาที่ต่ําเกินสมควร โอนทรัพย์มรดกให้ ตนเองคนเดียว หรือมีพฤติการณ์ไม่รักษาผลประโยชน์ของกองมรดก ฎ.1476/2523, ฎ.6847/2555, ฎ.3414/2537
5. ผู้จัดการมรดก ปฏิเสธหรือเพิกเฉย ไม่ทําการแบ่งทรัพย์มรดกให้กับทายาทเมื่อทายาททวงถาม ฎ.4730/2552, ฎ.201/2537
