เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมขนมไหว้พระจันทร์ต้องทำเป็นทรงกลม? เบื้องหลังขนมชนิดนี้มีความหมายและสัญลักษณ์ที่ลึกซึ้งมากกว่าที่เราคิด เพราะวัฒนธรรม ความเชื่อ และภาษา เป็นสิ่งที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ ประเพณีการไหว้พระจันทร์เป็นประเพณีที่มีมาแต่โบราณ ทำในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนสิบ ตามปฏิทินจันทรคติจีน ทุกพิธีล้วนมีความหมายและชาวจีนโบราณสามารถแฝงคำสอนได้อย่างแนบเนียน ไม่เว้นแม้แต่ในขนมไหว้พระจันทร์ที่มีรูปทรงกลม
ขนมไหว้พระจันทร์ หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า Mooncake ในภาษาจีนกลางเรียกว่า 月饼 yuèbǐng (เยว่ปิ่ง) มาจากคำโดด 2 คำประกอบกัน คือ 月 yuè (เยว่) พระจันทร์ และคำว่า 饼 bǐng (ปิ่ง) ขนมลักษณะกลมแบนที่ทำมาจากแป้ง ดังนั้นจึงเป็นคำที่อธิบายถึง ขนมทรงกลมที่ใช้เฉพาะเจาะจงในเทศกาลไหว้พระจันทร์นั่นเอง สื่อหมายถึง ความสมบูรณ์และความเป็นหนึ่งเดียว เช่นเดียวกับพระจันทร์เต็มดวงที่ส่องสว่างในคืนวันไหว้พระจันทร์
ชาวจีนสมัยก่อนจะทำขนมเอง สูตรและวัตถุดิบขึ้นอยู่กับแต่ละครอบครัว ไส้ต่าง ๆ ล้วนเป็นของที่เพาะปลูก ได้มาจากหยาดเหงื่อแรงงานในการทำเกษตรกรรม ส่วนผสมล้วนมีความหมายมงคลเมื่อใช้ในขนมสำหรับไว้ ครอบครัวที่มีฐานะร่ำรวย ก็จะสรรหาวัตถุดิบชั้นเยี่ยมมา เพื่อแสดงฐานะได้อีกด้วย
เมื่อเสร็จจากพิธีไหว้ ก็ถึงขั้นตอนของการกิน หากถามว่าพอทำขนมให้เป็นทรงกลมแล้ว อร่อยขึ้นไหม ตอบเลยว่า อร่อยขึ้น 100% เรื่องนี้เป็นกุศโลบายการสอนลูกหลานเรื่องความรักและความสามัคคีของคนในครอบครัว ธรรมเนียมการกินขนมไหว้พระจันทร์ จะตัดแบ่งเป็นชิ้นเท่า ๆ กันไหว้กับคนในครอบครัว กินพร้อมกับการชมความงามของพระจันทร์
อย่างไรก็ตาม เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป ขนมไหว้พระจันทร์มีขายมากขึ้น ผู้คนนิยมซื้อมากกว่าทำเอง จึงมีทั้งขนมไหว้พระจันทร์ทั้งทรงกลมและทรงเหลี่ยม ขึ้นอยู่กับสูตรและเอกลักษณ์ของแต่ละแบรนด์ แถมมีไส้ให้เลือกมากมายจนเลือกไม่ถูก
วีถีชีวิตของชาวไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทย ปัจจุบันมีคนส่วนมากที่แยกตัวออกมาอยู่คอนโด ไม่ได้ทำพิธีไหว้และอยู่กับครอบครัว แต่การทำพิธีไหว้ยังเป็นที่นิยมอยู่ ทั้งนี้สามารถเลือกซื้อขนมไหว้พระจันทร์รสชาติที่ชื่นชอบ แบรนด์ที่ใช่ แล้วนึกถึงครอบครัวและคำสอนของชาวจีนโบราณที่ตกทอดมาถึงปัจจุบัน
อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง
- นักโภชนาการแนะ ทานขนมไหว้พระจันทร์ ยังไงให้สุขภาพดี อ้วนน้อยที่สุด
- โรงแรมเพนนินซูลา กรุงเทพฯ เปิดตัวกลับมาของ ขนมไหว้พระจันทร์ ไส้คัสตาร์ดไข่แดง ในตำนานและนำเสนอ 3 รสใหม่สำหรับเทศกาลไหว้พระจันทร์
- “วันไหว้พระจันทร์” ทำอะไรบ้าง วิธีขอพรเทพฉางเอ๋อ เสริมความเป็นสิริมงคล
