ไขข้อข้องใจ วัคซีน ไบวาเลนท์ (Bivalent) คืออะไร เกี่ยวข้องอะไรกับวัคซีนไฟเซอร์ และสมารถป้องกัน โควิด-19 XBB.1.16 สายพันธุ์ใหม่ได้ไหม
ผ่านสงกรานต์ 2566 เพื่อน ๆ หลายคนในฟีดต่างเริ่มทยอยกักตัว เพราะขึ้น 2 ขีดกันรัว ๆ โดยเฉพาะคนที่ยังไม่เคยติด COVID-19 มาก่อนเลยยิ่งมีโอกาสเสี่ยงสูง เพราะโควิดสานธุ์ล่าสุดอย่าง XBB.1.16 ทวีความรุนแรงขึ้น ติดง่ายขึ้น ดังนั้นทางไฟเซอร์ จึงได้ออกวัคซีนป้องกันโควิดรุ่นที่ 2 มาในชื่อ วัคซีนไบวาเลนท์ (Bivalent) ที่หลายประเทศหันมาใช้ให้บริการประชาชน เจาะลึกถึงประสิทธิภาพ และชี้เป้า สามารถฉีกที่ไหนได้บ้างในไทย
รู้จัก ไบวาเลนท์ (Bivalent) วัคซีนป้องกัน COVID-19 รุ่นใหม่จาก Pfizer
วัคซีน Bivalent คืออะไร
วัคซีนไบวาเลนท์ (Bivalent) เป็นวัคซีนโควิด-19 รุ่นที่ 2 ของบริษัท Pfizer-Biontech ที่ใช้ mRNA ของสายพันธุ์ดั้งเดิม (อู่ฮั่น) และสายพันธุ์โอมิครอน เช่น สายพันธุ์ย่อย BA.1, BA.4, BA.5 อย่างละครึ่ง มาผสมกันเป็นวัคซีน 2 สายพันธุ์ มีความสามารถในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีกว่าเดิม เพราะมีความจำเพาะต่อโควิดโอมิครอนมากขึ้น
โดยวัคซีนไบวาเลนท์ เิดให้ประชาชนได้รับแล้วในหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา, แคนาดา, สหราชอาณาจักร, ฝรั่งเศส, ออสเตรเลีย, สิงคโปร์, เกาหลีใต้ รวมถึงประเทศไทย เมื่อเดือน ก.พ.66 นอกจากนี้ในปัจจุบันยังมีของบริษัท โมเดอร์นา ที่เป็นวัคซีนชนิดไบวาเลนท์ด้วยเช่นกัน
ประสิทธิภาพของ Bivalent ดีขึ้นไหม
ประสิทธิภาพวัคซีนรุ่นใหม่ Bivalent ทาง ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา ผอ.วิจัยกลุ่มนวัตกรรมสุขภาพสัตว์และการจัดการ ไบโอเทค สวทช. เคยให้ข้อมูลเกี่ยวกับการศึกษาในประเด็นนี้ไว้ว่า วัคซีนเข็มกระตุ้นสูตรใหม่สามารถให้ภูมิที่ยับยั้งไวรัสสายพันธุ์กลุ่มโอมิครอนได้มากกว่ากลุ่มที่กระตุ้นด้วยวัคซีนสูตรเก่า โดยเฉพาะไวรัสกลุ่ม BA.4 และ BA.5 โดยภูมิถูกกระตุ้นจากก่อนฉีดขึ้นมา 13 เท่า ในขณะที่วัคซีนสูตรเก่ากระตุ้นขึ้นมาได้ประมาณ 3 เท่า
อีกทั้งความสามารถในการกระตุ้นด้วยวัคซีนสูตรใหม่ดูเหมือนจะได้ภูมิที่ยับยั้งไวรัสกลุ่มที่เป็นลูกหลานของ BA.4/BA.5 เช่น กลุ่ม BA.4.6, BQ.1.1 ได้พอสมควร โดยตัวเลขภูมิที่กระตุ้นขึ้นมาได้อยู่ระดับ 8.7-11.1 เท่า เทียบกับวัคซีนสูตรเดิมที่ 1.8-2.3 เท่า
ในส่วนของประเทศสหรัฐอเมริกาและองค์การอนามัยโลก ได้ออกคำแนะนำให้ใช้วัคซีนไฟเซอร์ ไบวาเลนท์ เป็นวัคซีนเข็มกระตุ้นในผู้ที่เคยได้รับวัคซีนไฟเซอร์ 2 เข็มขึ้นไป ซึ่งจะช่วยลดการติดเชื้อแบบมีอาการได้ประมาณ 28-56% โดยที่ความปลอดภัยไม่ต่างกับวัคซีนรุ่นแรก
Bivalent ป้องกัน COVID-19 XBB.1.16 ได้ไหม
พญ.กุลกัญญา โชคไพบูลย์กิจ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ให้ข้อมูลว่า วัคซีนไบวาเลนท์ รุ่นใหม่ สามารถป้องกันโควิดสายพันธุ์ใหม่ได้ประมาณ 60-80% โดยเฉพาะผู้ที่ผ่ารการฉีกวัคซีนรุ่นก่อนมาแล้วหลายเข็ม และจะป้องกันได้ดีในช่วง 3-4 เดือนแรกที่ฉีด แม้จะป้องกันได้ไม่ 100% แต่ลดความรุนแรงของโรคได้ ซึ่งสำคัญมากสำหรับกลุ่มเสี่ยง 608 (กลุ่มคนที่ต้องได้รับการวัคซีนป้องกันโควิด-19 มากที่สุด)
