เปิดประวัติวันลอยกระทง 27 พฤศจิกายน 2566 วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ขอขมาต่อพระแม่คงคาช่วยให้เกิดความเป็นสิริมงคลด้วยกระทงที่ประดับด้วยดอกไม้ ธูปเทียน แล้วนำไปลอยตามแม่น้ำลำธาร
ทำความรู้จักประวัติความเป็นมา วันลอยกระทง หรือในชื่อภาษาอังกฤษว่า Loy Krathong Festival ตรงกับวันจันทร์ที่ 27 พฤศจิกายน 2566 หรือวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติโบราณ นับเป็นวันพระจันทร์เต็มดวงทำให้ค่ำคืนในเทศกาลลอยกระทงมีบรรยากาศสวยงามและสว่างสดใสกว่าคืนอื่น ๆ เกิดเป็นประเพณีการทำพิธีกรรมขอขมาต่อพระแม่คงคาด้วยกระทงที่ประดับตกแต่งด้วยดอกไม้หอมหลากชนิด ธูปเทียนเพื่อความสว่างไสวในคืนลอยกระทงของทุกปี โดยมีประวัติและตำนานเล่าสืบย้อนไปดังนี้
ประวัติวันลอยกระทง ประเพณีไทย
สำหรับประวัติประเพณีลอยกระทงในประเทศไทยฉบับสั้น ๆ เข้าใจง่าย คาดว่าเกิดจากการรับวัฒนธรรมเก่าแก่จากอินเดียเข้ามาในตอนนั้น โดยมีเพียงหลักฐานย้อนกลับไปในยุคสุโขทัย รัชสมัยของพ่อขุนรามคำแหง มีบันทึกเรียกประเพณีลอยกระทงว่า พิธีจองเปรียบ หมายถึงการลอยพระประทีป เพราะเดิมทีใช้โคมลอยแทนกระทงอย่างในปัจจุบัน
ประเพณีลอยกระทงตามคติความเชื่อของชาวสุโขทัย มีจุดประสงค์เพื่อสักการะเทพเจ้าทั้ง 3 องค์ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ในประเทศอินเดีย ได้แก่ พระอิศวร พระนารายณ และพระพรหม
ในเวลาต่อมาได้มีการนำความเชื่อด้านพุทธศาสนาเข้ามาในดินแดนสุโขทัย ทำให้มีการลอยโคมเพื่อบูชารอยพระพุทธบาท และบูชาพระบรมสารีริกธาตุ และพัฒนาต่อตามรูปแบบความเชื่อในแต่ละช่วงเวลานั่นเอง อย่างเช่นการใส่เหรียญในกระทง หรือการประกวดนางนพมาศในวันลอยกระทงที่มักเห็นในประเทศไทยปัจจุบัน
นอกจากนี้ บางตำนานยังเล่าว่าการลอยกระทงไม่ได้มีแค่ในวัฒนธรรมไทยเท่านั้น แต่ยังสามารถพบเห็นได้ในหลายวัฒนธรรมบริเวณแถบเอเชียที่มีความเชื่อเกี่ยวข้องกับศาสนาผี พุทธ หรือ พราหมณ์ แต่จะเน้นไปที่กลุ่มคนที่มีความเชื่อของคติพุทธและพราหมณ์ที่ลอยกระทงเพื่อเป็นพุทธบูชานั่นเอง
วัตถุประสงค์ “วันลอยกระทง”
ทั้งนี้ประเพณีลอยกระทง จัดว่าเป็นวัฒนธรรมที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ เพราะนอกจากจะส่งผลต่อความเชื่อ-ความศรัทธาของชาวไทยแล้ว ยังมีจุดประสงค์อันเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมทั้งหมด 3 ข้อ ดังนี้
1. เพื่อบูชาและขอขมาแก่พระแม่คงคา และสักการะรอยพระพุทธบาทและบูชาเทพเจ้า
2. เพื่ออนุรักษ์ขนมธรรมเนียมประเพณีไทยโบราณให้คงอยู่สืบสานต่อไป
3. เพื่อตระหนักรู้คุณค่าและความสำคัญของทรัพยากรน้ำ ทั้งห้วย คลอง บึง แม่น้ำ ลำธาร และทะเล
ประวัติความเป็นมา “นางนพมาศ”
มีหลักฐานในศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่งกล่าวถึง นางนพมาศ หรือ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ ที่เป็นผู้ประดิษฐกระทงขึ้นครั้งแรก มีความเกี่ยวข้องกับ งานเผาเทียนเล่นไฟ หรืองานเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในกรุงสุโขทัย ณ เวลานั้น คาดการณ์ว่า “งานเผาเทียนเล่นไฟ” อาจเป็นการจัดประเพณีลอยกระทงในสมัยก่อน โดยการใช้ดอกบัวลอยไปตามแม่น้ำลำธาร
เวลาล่วงเลยผ่านไปจนถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ในหลวงรัชกาลที่ 2 ได้ริเริ่มให้ใช้ต้นกล้วยในการลอยกระทงแทน แต่ทรงเห็นว่าดูแล้วไม่สวยงดงาม จึงเปลี่ยนมาใช้การพับใบตองและสืบทอดการลอยกระทงมาจนถึงปัจจุบัน
อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่าเทศกาลวันลอยกระทงไม่ได้มีแค่เฉพาะที่ประเทศไทย แต่ยังรวมถึงประเทศลาว กัมพูชา เมียนมา ประเทศจีนตอนใต้ และพื้นที่ในแถบเอเชียอาคเนย์อีกด้วย ทั้งนี้ในแต่ละท้องที่ก็จะมีจุดประสงค์ของการลอยกระทงแตกต่างออกไป ไม่ว่าจะเป็นการลอยกระทงเพื่อขอขมาต่อพระแม่คงคา ที่ได้ให้ ได้ใช้น้ำจากแหล่งน้ำ
เพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์เปรียบกระทงเป็นความทุกข์ในชีวิต นำไปปล่อยในแม่น้ำ เพื่อให้สิ่งไม่ดีต่าง ๆ ล่องลอยมลายหายไปในแม่น้ำ หรือจะเป็นการบูชาเทพ พระอุปคุต สำหรับชาวไทยภาคเหนือ ที่มีตำนานเล่าว่าพระอุปคุตเป็นหนึ่งในเป็นพระมหาเถระ ที่สามารถปราบพญามารและภูติผีปีศาจได้
นอกจากเหตุผลด้านความเชื่อแล้ว เทศกาลลอยกระทงมักจัดขึ้นเพื่อการเฉลิมฉลอง หรือการพบปะสังสรรค์กับญาติมิตรในครอบครัวอีกด้วย
แนะนำเทศกาลลอยกระทง ประจำปี 2566
สำหรับงานลอยกระทงในประเทศไทย ประจำปี 2566 ถูกจัดขึ้นหลายภาคส่วน ตั้งแต่งานลอยกระทงสุโขทัย งานลอยกระทงเชียงใหม่(ยี่เป็ง) งานลอยกระทงชลบุรี และงานลอยกระทงกรุงเทพ และจังหวัดอื่น ๆ ทั่วประเทศไทย มีกิจกรรมมากมายและหลากหลายต้อนรับนักท่องเที่ยวในช่วงเทศกาลวันลอยกระทงตั้งแต่วันนี้จนถึงวันที่ 27 พฤศจิกายน 2566
เทศกาลลอยกระทงสุโขทัย 2566
เทศกาลยี่เป็งเชียงใหม่ 2566
อย่างไรก็ตามงานเทศกาลวันลอยกระทง 27 พฤศจิกายน 2566 จัดขึ้นเพื่อขอขมาต่อพระแม่คงคา ดังนั้นกระทงที่จะนำมาลอยในแม่น้ำควรเป็นกระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติที่สามารถย่อยสลายได้ หรือใครไม่อยากออกมาลอยกระทงนอกบ้านก็สามารถลอยกระทงออนไลน์ตามเว็บไซต์ต่าง ๆ ได้เลยนะครับ
อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง
- วันหยุดเดือนพฤศจิกายน 2566 เทศกาลลอยกระทง ปฏิทินวันพระ วันสำคัญ
- ตำนานประวัติ “วันลอยกระทง” พุทธ-พราหมณ์-จีน รวมความเชื่อเรื่องแม่น้ำ
- รวมสถานที่จัดงานวันลอยกระทง จังหวัดตราด 2566 / 2023
อ้างอิง : Wikipedia, Learningeast
