30 สิงหาคม วันสารทจีน หรือ วันประตูนรกเปิด อ่าน 2 ตำนาน สารทจีน 2566 ประวัติและที่มาของวันไหว้บรรพบุรุษ เทศกาลสำคัญของลูกหลานชาวจีน
สิ้นเดือนสิงหาคมนี้จะมีวันสำคัญของลูกหลานชาวจีน วันสารทจีน ประจำปี 2566 นั่นเอง โดยปีนี้ วันสารทจีน หรือ วันประตูนรกเปิด จะตรงกับวันพุธที่ 30 สิงหาคม ไหน ๆ ก็เวียนมาถึงวันไหว้บรรพบุรุษซึ่งเป็นเทศกาลสำคัญไม่น้อยของคนไทยเชื้อสายจีน ทีมงาน Thaiger เลยถือโอกาสมาบอกเล่าเรื่องราวที่เชื่อว่าเป็น ตำนาน และเป็นต้นกำเนิดของวันสารทจีนกัน
เรื่องเล่ากล่าวขาน 2 ตำนาน วันสารทจีน
วันสารทจีน ตรงกับวันเพ็ญ 15 ค่ำเดือน 7 ตามปฏิทินจันทรคติจีน ภาษาจีนจะเรียกวันนี้ว่า กุ่ยเจี๋ย (GuiJie) หรือ หวางเหรินเจี๋ย (Wangren Jie) โดยคำว่า กุ่ย หมายถึง ผี และ หวางเหริน หมายถึง คนที่เสียชีวิตไปแล้ว
นอกจากนี้ วันสารทจีน ยังมีชื่ออื่น ๆ อีกด้วยว่า เทศกาลจงหยวน (ตงง้วงโจย) หมายถึง สารทกลางปี และ ซิกง่วยปั่ว เป็นภาษาจีนแต้จิ๋ว แปลว่า กลางเดือนเจ็ดนั่น ส่วนในภาษาอังกฤษจะเรียกเทศกาลนี้ว่า Ghost Festival หรือเทศกาลคนตายนั่นเอง
ในวันนี้ชาวจีนจะมีการทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้วิญญาณร้าย เนื่องจากเดือน 7 นี้ถือเป็นเดือนผี ประตูนรกจะเปิดให้ผีทั้งหลายมารับส่วนบุญ โดยจะมีการจัดพิธีไหว้เจ้าที่ในตอนเช้า ตอนสายจะไหว้บรรพบุรุษ และตอนบ่ายจะไหว้ผี หรือวิญญาณพเนจร ซึ่งไม่มีลูกหลานกราบไหว้
ตำนานที่กล่าวถึงสารทจีนนั้นมีหลายตำนาน บ้างก็ว่าเป็นวันที่ส่งวิญญาณดีขึ้นสวรรค์ บ้างก็ว่าเป็นวันส่งวิญญาณร้ายลงนรก โดยมีตำนานเด่น ๆ ที่มักถูกนำมาพูดถึง 2 ตำนาน ดังนี้
ตำนานที่ 1
เริ่มกันที่ตำนานแรกซึ่งเล่าขานกันต่อมาว่า วันสารทจีน เป็นวันที่เงี่ยมล้อเทียนจือ (ยมบาล) จะตรวจดูบัญชีวิญญาณคนตาย เพื่อส่งวิญญาณดีขึ้นสวรรค์และส่งวิญญาณร้ายลงนรก
ชาวจีนทั้งหลายรู้สึกสงสารวิญญาณร้าย จึงได้มีการทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้วิญญาณเหล่านี้ ดังนั้นจึงต้องมีการเปิดประตูนรกเพื่อให้วิญญาณร้ายได้ออกมารับบุญกุศลที่ลูกหลานทำให้นั่นเอง
ตำนานที่ 2
ตำนานที่ 2 จะค่อนข้างมีความเป็นเรื่องเล่าต่างจากตำนานแรก โดยเล่ากันว่า มีชายหนุ่มผู้หนึ่งมีนามว่า “มู่เหลียน” (พระมหาโมคคัลลานะ) เป็นคนเคร่งครัดในพุทธศาสนา ผิดกับมารดาที่เป็นคนใจบาปไม่เคยเชื่อเรื่องนรก-สวรรค์
ปีหนึ่งในช่วงเทศกาลกินเจ คนเป็นแม่ นางเกิดความหมั่นไส้คนที่นุ่งขาวห่มขาวถือศีลจึงให้มู่เหลียนไปเชิญผู้ถือศีลกินเจเหล่านั้นมากินอาหารที่บ้านโดยนางจะทำอาหารเลี้ยงเอง ผู้ถือศีลกินเจต่างพลอยยินดีที่ทราบข่าวจึงพากันมากินอาหารที่บ้านของมู่เหลียนแต่หาทราบไม่ว่าในน้ำแกงเจนั้นมีน้ำมันหมูเจือปนอยู่
การกระทำของมารดามู่เหลียนนั้นถือว่าเป็นกรรมหนัก เมื่อตายไปจึงตกนรกอเวจีมหานรกขุมที่ 8 เป็นนรกขุมลึกที่สุดได้รับความทุกข์ทรมาน เมื่อมู่เหลียนคิดถึงมารดาก็ได้ถอดกายทิพย์ลงไปในนรก จึงได้รู้ว่ามารดาของตนกำลังอดอยากจึงป้อนอาหารแก่มารดา แต่ได้ถูกบรรดาภูตผีที่อดอยากรุมแย่งไปกินหมดและเม็ดข้าวสุกที่ป้อนนั้นกลับเป็นไฟเผาไหม้ริมฝีปากของมารดา
ด้วยความกตัญญูและสงสารมารดาที่ได้รับความทุกข์ทรมานอย่างสาหัสมู่เหลียนได้เข้าไปขอพญายมบาล ตนขอรับโทษแทนมารดา แต่ก่อนที่จะถูกลงโทษ พระพุทธเจ้าได้เสด็จลงมาโปรดไว้ได้ทัน โดยกล่าวว่ากรรมใดใครก่อก็ย่อมจะเป็นกรรมของผู้นั้นและพระพุทธเจ้าได้มอบคัมภีร์อิ๋ว หลันเผิน ให้มู่เหลียนท่องเพื่อเรียกเซียนทุกทิศทุกทางมาช่วยผู้มีพระคุณให้หลุดพ้นจากการอดอยาก
มู่เหลียนจะต้องสวดคัมภีร์อิ๋ว หลันเผินและถวายอาหารทุกปีในเดือนที่ประตูนรกเปิดจึงจะสามารถช่วยมารดาของเขาให้พ้นโทษได้
นับแต่นั้นเป็นต้นมา ชาวจีนจึงได้ถือเป็นประเพณีปฏิบัติสืบต่อมากันโดยตลอดด้วยการเซ่นไหว้ นำอาหารทั้งคาวหวาน และกระดาษเงินกระดาษทองไปวางไว้ที่หน้าบ้านหรือตามทางแยกที่ไม่ไกลนัก มีนัยว่าเป็นการเบี่ยงเบนความสนใจของบรรดาวิญญาณเร่ร่อนที่กำลังจะผ่านมาใกล้ที่พักของตนนั่นเอง
ทำให้วันสารทจีนเป็นทั้งวันไหว้บรรพบุรุษ รวมถึงผีไม่มีญาติอีกด้วยนั่นเอง
ข้อห้าม วันสารทจีน 2566
รู้จักตำนานสารทจีนไปแล้ว คราวนี้ลองมาเรียนรู้ความเชื่อเกี่ยวกับข้อห้ามในวันนี้อีกสักเล็กน้อย โดยวันสารทจีนจะมีข้อห้าม หรือสิ่งที่ไม่ควรทำเช่นเดียวกับวันตรุษจีน
เนื่องจากมีความเชื่อว่า บางการกระทำไม่เหมาะสมจะทำในช่วงเวลานั้น เช่น การห้ามเดินทางไกล หรือห้ามแต่งงานจัดงานมงคล เพราะเดือนนี้ เชื่อว่าเป็นเดือนที่ประตูนรกเปิด จึงไม่ควรจัดงานรื่นเริง หรือการเดินทางที่อาจก่ออันตราย
และเนื่องจากเป็นเดือนปล่อยผี จึงเชื่อกันอีกว่าไม่ควรเริ่มทำอะไรใหม่ ๆ อย่างเช่น โยกย้ายงาน เป็นต้น
ทั้งหมดนี้คือตำนานและที่มาของวันสารทจีนที่น่าสนใจ แม้ว่าคนไทยจะไม่เคยร่วมประเพณีเหล่านี้ แต่การเรียนรู้วัฒนธรรมของประเทศอื่น ที่มีความเชื่อมโยงกับคนไทยเชื้อสายจีน ก็นับว่าเป็นความรู้ที่น่ามีประดับตัวไว้ไม่ใช่น้อย
