เปิดประวัติน่ารู้ “วันไหว้พระจันทร์” และที่มา “ขนมไหว้พระจันทร์” จากจดหมายลับแห่งสงครามสู่ขนมประจำเทศกาล พร้อมบอกวิธีไหว้อย่างไรให้เสริมสิริมงคล
เทศกาลวันไหว้พระจันทร์” ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน ซึ่งปีนี้ตรงกับวันอังคารที่ 17 กันยายน 2567 ชาวจีนเชื่อว่าวันไหว้พระจันทร์เป็นวันเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยวพืชผล
เทศกาลวันไหว้พระจันทร์ มักจัดในช่วงเวลากลางคืน โดยแต่ละกิจกรรมล้วนสื่อความหมายที่เกี่ยวข้องกับพระจันทร์ เช่น การไหว้ดวงจันทร์ตอนกลางคืน การกินขนมไหว้พระจันทร์ ออกมาดูพระจันทร์เต็มดวงยามค่ำคืน รวมถึงตกแต่งสถานที่จัดงานด้วยโคมไฟสีแดงคล้ายดวงจันทร์
อย่างไรก็ตาม สำหรับที่ใครอยากได้สาระดี ๆ เตรียมตัวสำหรับงานไหว้พระจันทร์ในเดือนกันยายนที่กำลังจะมาถึง สามารถอ่านบทความนี้ได้เลย
ประวัติวันไหว้พระจันทร์
การไหว้พระจันทร์เป็นหนึ่งในพระราชพิธีประจำปีสำคัญตามคติศาสนาขงจื๊อ ลัทธิเต๋า และศาสนาพื้นบ้านจีน สมเด็จพระจักรพรรดิทรงประกอบพิธีบวงสรวงเป็นประจำทุกปี ควบคู่กับการบวงสรวงฟ้า (ทีกง) ดิน (พระแม่ธรณี) พระอาทิตย์ และเทพเจ้าแห่งการเกษตร เพื่อความอุดมสมบูรณ์ของแผ่นดิน
ในสมัยรัชกาลหมิงซื่อจงแห่งราชวงศ์หมิงโปรดให้สร้างเย่วถาน (วิหารแห่งพระจันทร์) เพื่อใช้ในการพระราชพิธีพิธีไหว้พระจันทร์โดยเฉพาะ คู่กับวิหารแห่งพระอาทิตย์ และวิหารแห่งโลก จากนั้นโปรดให้ต่อเติมหอสักการะแผ่นดินและฟ้า (เทียนตี้ถัน) และเปลี่ยนชื่อเป็น “หอสักการะฟ้า” เพื่อใช้ในพระราชพิธีไหว้พระจันทร์
ต่อมาขงจื๊อเล็งเห็นถึงความสำคัญของประเพณีที่ได้รับการสืบทอดมาอย่างยาวนานจนส่งผลต่อจิตใจของชาวจีน จึงรวบรวมแนวปฏิบัติเหล่านี้ไว้จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของศาสนาขงจื๊อ ทำให้ธรรมเนียมประเพณีการไหว้พระจันทร์แบบราชสำนักยังคงสืบต่อมาในปัจจุบัน
กิจกรรมวันไหว้พระจันทร์
กิจกรรมวันไหว้พระจันทร์มักจัดขึ้นในช่วงเวลากลางคืน เพื่อเฉลิมฉลองด้วยสีสันจากแสงไฟและความสว่างไสวจากดวงจันทร์ ในบางประเทศอย่าง สิงคโปร์ หรือ เวียดนามจะจัดเป็นประเพณีใหญ่ มีการเฉลิมฉลองด้วยโคมไฟสีแดง ไหว้บูชาขอพรดวงจันทร์ ชมจันทร์ ทานขนมไหว้พระจันทร์ ชมดอกหอมหมื่นลี้ ดื่มเหล้าหอมหมื่นลี้ หรือบางที่อาจมีการเชิดมังกรกันอย่างสนุกสานรื่นเริงตามธรรมเนียมปฏิบัติในแต่ละพื้นที่
ขั้นตอนการทำพิธีไหว้พระจันทร์
1.เตรียมสถานที่ด้วยการผูกต้นอ้อยให้ยอดโค้งเข้าหากัน หันหน้าไปทางทิศตะวันออก แล้วประดับด้วยโคมไฟสีแดงบริเวณกลางแจ้ง ทำให้เสร็จก่อนพระอาทิตย์ตกดิน
2. จัดโต๊ะวางของไหว้ให้ครบถ้วน ได้แก่
-
- ขนมไหว้พระจันทร์
- ดอกไม้ เน้นสีสันสดใส
- ธูป 3-5 ดอก เทียน 1 คู่
- ผลไม้จำนวนเลขคี่ เน้นสีเหลือง
- น้ำสะอาด (สำคัญ) เป็นตัวแทนสื่อถึงพระจันทร์
- เครื่องสำอาง น้ำหอม
3. รอพระจันทร์ขึ้น หรือ พระจันทร์เต็มดวงค่อยเริ่มพิธีไหว้
4. จุดธูป 3 หรือ 5 ดอก ตามด้วยจุดเทียนและโคมไฟ ตามจำนวนชนิดของผลไม้
5. อธิษฐานขอพรตามความปรารถนา เช่น เรื่องความรัก ความมีเสน่ห์ ความเมตตา หน้าที่การงาน และโชคลาภ
6. เก็บโต๊ะหลังจากเทียนดอกใหญ่ดับ หรือ ก่อนพระจันทร์จะลับไป
7. นำของไหว้มารับประทาน โดยแบ่งให้เท่ากับจำนวนคนในครอบครัว แบ่งให้เท่ากันทุกคนเพื่อความเป็นสิริมงคล
ทำไมต้องขนมไหว้พระจันทร์
ขนมไหว้พระจันทร์ (Mooncake) ขนมทรงกลมมีไส้ที่ชาวจีนใช้ส่งมอบให้แก่ญาติผู้ใหญ่ในวันไหว้พระจันทร์ เดิมขนมไหว้พระจันทร์ถูกใช้เป็นที่ซ่อนจดหมายลับของชาวฮั่น ซึงขณะนั้นถูกปกครองอย่างทารุณโดยชาวมองโกล เมื่อชาวฮั่นต้องการจะก่อกบฏต่อต้านจึงนำจดหมายความว่า ‘คืนนี้ในเวลายาม 3 จงสังหารทหารมองโกลพร้อมกัน’ สอดไว้ในขนมและนำไปแจกจ่ายให้กับทุกบ้าน ชาวจีนจึงใช้ขนมไหว้พระจันทร์เป็นตัวแทนในการระลึกถึงเหตุการณ์และขอบคุณบรรพบุรุษอันทรงเกียรติของพวกเขา
ปัจจุบันขนมไหว้พระจันทร์ถูกดัดแปลงให้มีความหลากหลายมากขึ้นจากไส้หวาน อาทิ ทุเรียน ถั่วกวน เม็ดบัว แมคคาเดเมีย เพิ่มเป็นไส้เค็ม อาทิ กุนเชียง ไข่เค็ม หมูแดง หมูหยอง ส่วนลวดลายของแป้งจากเดิมที่เป็นลวดลายภาษาจีนก็เปลี่ยนแปลงให้น่ารัก น่ากินเพิ่มขึ้น
วันไหว้พระจันทร์ถือเป็นหนึ่งในเทศกาลที่คนในครอบครัวจะได้รวมตัวกัน เพื่อน ๆ สามารถใช้โอกาสนี้ในการพบปะสังสรรค์กันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา สามารถนำขนมไหว้พระจันทร์หรือของกินเล็ก ๆ น้อย ๆ ไปฝากญาติผู้ใหญ่เป็นการแสดงความเคารพและห่วงใยพวกท่านได้ เพื่อความเป็นสิริมงคลตลอดทั้งปี
- 100 แคปชั่นวันไหว้พระจันทร์ รวมแคปชั่นน่ารัก กวน ๆ หวานจนพระจันทร์ยังอาย
- คำอวยพรเทศกาลวันไหว้พระจันทร์ 2566 ภาษาจีน ชมจันทร์ไม่พอ อั๊วขอชมลื้อ
-
10 เรื่องวันไหว้พระจันทร์ 2565 เปิดประวัติเทศกาลบูชาพระจันทร์
