เปิดปฏิทินวันสำคัญ 11 พฤษภาคม 2566 ย้อนรำลึกวันเกิดปีที่ 123 ของ ‘ปรีดี พนมยงค์’ หรือ ‘อำมาตย์ตรี หลวงประดิษฐ์มนูธรรม’ ชายที่เป็นทั้งรัฐบุรุษ ผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แกนนำขบวนการเสรีไทย นายกรัฐมนตรี ก่อนถึงวาระสุดท้ายในฐานะผู้ลี้ภัย
ครบรอบ 123 ปี วันเกิด ‘ปรีดี พนมยงค์’ วันพฤหัสบดีที่ 11 พฤษภาคม 2566 ชวนรำลึกถึงหนึ่งในบุคคลสำคัญของหน้าประวัติศาสตร์ไทยที่มีบทบาทในหลายมิติ ไม่ว่าจะในแวดวงการเมืองไทย กฎหมาย เศรษฐศาสตร์ การศึกษา การธนาคาร ตลอดจนเรื่องของสังคมและวัฒนธรรม แต่ขณะเดียวกันเขาก็ถูกมองจากกลุ่มการเมืองอีกขั้วว่าเป็นตัวอันตราย และโดนกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์และถูกบีบให้เดินทางออกนอกประเทศ ในวันนี้ The Thaiger ขอชวนมารู้จักเรื่องราวชีวิตของท่านผ่านประวัติ และบทบาทต่าง ๆ และบอกกิจกรรมในวันปรีดี พนมยงค์ที่หลายคนอาจจะยังไม่ทราบ ถ้าพร้อมแล้วมาอ่านไปพร้อม ๆ กันเลยค่ะ
ประวัติ ปรีดี พนมยงค์ นักกฎหมายผู้เปลี่ยนแปลงการเมืองไทย
‘ปรีดี พนมยงค์’ เกิดเมื่อวันศุกร์ขึ้น 13 ค่ำ เดือน 6 ปีชวด หรือวันที่ 11 พฤษภาคม 2443 ณ บ้านเรือนแพ หน้าวัดพนมยงค์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นบุตรของนายเสียง และนางลูกจันทร์ พนมยงค์ และได้รับการศึกษาที่ดีตลอดมา จนกระทั่งสำเร็จชั้นมัธยม 6 ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยาแล้วเข้ามาศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
ต่อมาใน พ.ศ.2460 ปรีดี พนมยงค์ ได้เข้าศึกษาที่โรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม จนสำเร็จการศึกษากฎหมายชั้นเนติบัณฑิตได้ตั้งแต่อายุ 19 ปี ต่อมาได้ทำงานเป็นเสมียนกรมราชทัณฑ์ จากการสนับสนุนของพระยาวิชิตวิศิษฏ์ธรรมธาดา อธิกรมราชทัณฑ์ในสมัยนั้น จนกระทั่งใน พ.ศ.2463 ได้รับการคัดเลือกจากกระทรวงยุติธรรม ได้ทุนเรียนวิชากฎหมายที่มหาวิทยาลัยกอง ประเทศฝรั่งเศส
เส้นทางชีวิตของปรีดี พนมยงค์ ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ เมื่อพ.ศ.2467 หลังก่อตั้งสมาคมนักเรียนไทยในกรุงปารีส และได้เป็นประธานสมาคมมีความคิดเปลี่ยนแปลงการปกครองในประเทศไทย ร่วมกับนักเรียนไทยผู้คิดเห็นตรงกันอีก 5 คน ถือเป็นการประชุมครั้งแรกของ “คณะราษฎร” อันประกอบไปด้วย ร้อยโท แปลก ขีตตะสังคะ, ร้อยตรี ทัศนัย มิตรภักดี, ตั้ว ลพานุกรม, หลวงสิริราชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี), แนบ พหลโยธิน
ปรีดี พนมยงค์ สำเร็จการศึกษาปริญญาเอก สาขานิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ ในปี 2469 ซึ่งถือเป็นคนไทยคนรักที่ได้รับปริญญาแห่งรัฐ ‘ดุษฎีบัณฑิตกฎหมาย’ และกลับประเทศไทยในปีถัดมา เพื่อทำงานเป็นผู้พิพากษาประจำกระทรวงยุติธรรม
นายปรีดี พนมยงค์ ได้รับพระราชทานยศและบรรดาศักดิ์เป็นหลวงประดิษฐ์มนูธรรม จากนั้นได้สมรสกับนางสาวพูนศุข ณ ป้อมเพชร์ เมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2471 มีบุตรและธิดา รวม 6 คน
ผลงานโดดเด่นของปรีดี พนมยงค์
เมื่อคณะราษฎรทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ ในวันที่ 24 มิถุนายน 2475 ปรีดี พนมยงค์ เป็นผู้นำฝ่ายพลเรือน โดยเป็นผู้ร่างพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองสยามชั่วคราว พ.ศ. 2475
พ.ศ. 2476 เสนอเค้าโครงการเศรษฐกิจ “พระราชบัญญัติว่าด้วยการประกันความสุขสมบูรณ์ของราษฎร” หรือ “สมุดปกเหลือง” แต่เค้าโครงเศรษฐกิจนี้ถูกคัดค้าน และเป็นบ่อเกิดความขัดแย้งในกลุ่มคณะราษฎร ทำให้นายปรีดี พร้อมด้วยภรรยา เดินทางออกนอกประเทศ แต่แล้วในวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2476 รัฐบาลเรียกตัวนายปรีดีกลับและได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีกระทรวงมหาดไทย
หลังจากที่ได้ขึ้นแท่นเป็นรัฐมนตรีกระทรวงมหาดไทยแล้ว ปรีดี พนมยงค์ ได้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง (มธก.) ในปี พ.ศ. 2477 เพื่อเป็นตลาดวิชาอำนวยการศึกษาวิชากฎหมาย วิชาเศรษฐกิจ และวิชาการอื่น ๆ เพื่อส่งเสริมให้ข้าราชการและประชาชนมีโอกาสศึกษาได้อย่างแพร่หลาย
ต่อมาใน พ.ศ. 2484 – 2488 ปรีดี ได้เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล (รัชกาลที่ 8) มีผลงานด้านการดำเนินงานเสรีไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จนฝ่ายสัมพันธมิตรไม่ถือโทษว่าไทยเป็นประเทศแพ้สงคราม จึงได้รับพระบรมราชโองการจากรัชกาลที่ 8 โปรดเกล้าฯ ยกย่องเป็น “รัฐบุรุษอาวุโส” คนแรกของประเทศไทย
กระทั่งในปีถัดมา ได้รับการแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 7 ของประเทศไทย ดำรงตำแหน่งตั้งแต่วันที่ 24 มีนาคม – 23 สิงหาคม พ.ศ. 2489 รวมวาระการดำรงตำแหน่ง 152 วัน
ใน พ.ศ. 2490 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล (รัชกาลที่ 8) สวรรคต ทำให้บ้านเมืองเกิดความขัดแย้งทางการเมือง และปรีดี พนมยงค์ได้ถูกกล่าวหา ทำให้นายปรีดีต้องลี้ภัยทางการเมืองไปยังประเทศจีนในปี พ.ศ. 2492
จนกระทั่งใน พ.ศ. 2513 นายปรีดีต้องการเดินทางไปอยู่กับครอบครัวที่ประเทศฝรั่งเศส จึงใช้หนังสือเดินทางคนต่างด้าวที่ออกโดยทางการจีน เดินทางไปยังกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส และได้ฟ้องผู้ใส่ความจนสามารถชนะความทุกคดี และยังได้รับเงินบำนาญตามกฎหมาย อีกทั้งยังได้รับสิทธิ์ในการเดินทางของไทยกลับคืน
แต่แล้วใน พ.ศ. 2526 นายปรีดี ได้เสียชีวิตอย่างสงบในวัย 82 ปีบนโต๊ะทำงานส่วนตัวที่บ้านพักประเทศฝรั่งเศส ทำให้ในวันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2543 ยูเนสโกประกาศยกย่องให้ นายปรีดี พนมยงค์ เป็นบุคคลสำคัญของโลก
กิจกรรมวันปรีดี พนมยงค์
สำหรับกิจกรรมในวันปรีดี พนมยงค์ ทางมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ได้มีการจัดพิธีทำบุญในช่วงเช้าเพื่ออุทิศส่วนกุสลให้แก่ ศ.ดร.ปรีดี พนมยงค์ และท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ อีกทั้งยังมีพิธีมอบโล่รางวัล “ปรีดี พนมยงค์” ให้แก่นักศึกษาดีเด่น และมอบทุนการศึกษา “ทุนปาล พนมยงค์” ผ่านการจัดประกวดบทความภายใต้หัวข้อ “ปรัชญาสังคมนิยมวิทยาศาสตร์ประชาธิปไตย”
กิจกรรมสำคัญอีกอย่างหนึ่งเพื่อระลึกถึงปรีดี เนื่องในโอกาส วันปรีดี พนมยงค์ ก็คือ “ปาฐกถาวันปรีดี พนมยงค์” จัดโดยสถาบันปรีดี พนมยงค์ โดยจะมีการเชิญนักคิดนักวิชาการคนสำคัญของประเทศไทยมาเป็นองค์ปาฐก ในปี 2566 นี้ เป็นหัวข้อ “ดุลยภาพแห่งอำนาจ เปลี่ยนผ่านสังคมไทยด้วยการเลือกตั้ง” เพื่อแลกเปลี่ยนมุมมองต่อประเด็นอนาคตของประเทศไทยในการเลือกตั้งทั่วไปครั้งที่ 27 ซึ่งการเลือกตั้งครั้งนี้ ถือเป็นสนามการเมืองครั้งสำคัญที่จะเปลี่ยนผ่านประเทศไทยไปสู่ระบอบประชาธิปไตยสมบูรณ์
ขอบคุณข้อมูลจาก – สถาบันปรีดี พนมยงค์
