“เข้าใจการทอดกฐินให้ถูกต้อง” ถวายยังไง ? สาระสำคัญพิธีอยู่ที่ผ้า พิเศษต่างจาก “ทอดผ้าป่า” หลายข้อ
กฐินสามัคคีคือ ? ไปทำความเข้าใจ “การทอดกฐินให้ถูกต้อง” คำสั้นๆ ในพุทธศาสนานี้แปลว่าอะไร ประธานของพิธีคือ “ผ้า” ใช้ทำจีวรพระ พาย้อนอดีตหวนหาคำตอบสมัยก่อนทำไมผ้าจึงหายากนัก
วันนี้ (19 ต.ค.) ถือเป็นวันสำคัญวันหนึ่งของวัดป่าสุคะโต ต.ท่ามะไฟหวาน อ.แก้งคร้อ จ.ชัยภูมิ เพราะว่าจะมีพิธีทอดกฐิน ซึ่งจะเรียกว่าเป็นงานประจำปีของสุคะโตก็ได้ คนไทยเราคุ้นกับคำว่า ทอดกฐิน หลายคนทอดกฐินตามวัดต่าง ๆ มาแล้ว 40-50 วัดหลายคนก็อาจจะไม่เคย แต่ก็คุ้นกับซองที่มีคำว่าทอดกฐิน
หลายคนบอกว่า พอเห็นซองแบบนี้ตกใจเลย หรือบางทีก็ไม่รู้จะพูดอย่างไร เพราะว่ามันหมายถึงการเรี่ยไร ซองทอดผ้าป่า ทอดกฐิน ตอนนี้เรียกว่ากระจายไปทั่วประเทศ เพราะว่าอยู่ในช่วงเทศกาลทอดกฐิน แต่ว่าถึงแม้ผู้คนจะคุ้นกับพิธีทอดกฐิน หรือคุ้นประเภทที่ว่าเป็นเจ้าภาพทอดกฐินเสียเอง แต่ส่วนใหญ่ยังไม่ค่อยเข้าใจว่าพิธีทอดกฐินจริง ๆ แล้วมีความเป็นมาอย่างไร และจุดหมายเพื่ออะไร
1. คำว่า กฐิน แปลว่า ไม้สะดึง ไม้สะดึงสมัยพุทธกาลจำเป็นมากสำหรับการเย็บผ้าเพื่อเป็นสบง เพื่อเป็นจีวร หรือเป็นสังฆาฏิ
สิ่งที่เป็นประธานของพิธีทอดกฐินคือผ้า ซึ่งจะมาใช้ทำเป็นจีวรของพระ ทำไมผ้าจึงมีส่วนสำคัญ เพราะว่าสมัยพุทธกาล ผ้าเป็นของหายาก ที่จริงจนกระทั่งเมื่อ 100-200 ปีนี้ ผ้าไม่ใช่ของหาง่ายเลยเพราะว่า การทอผ้าต้องทอด้วยมือไม่มีเครื่องจักร
2. ด้วยเหตุนี้ ถ้าพระสมัยก่อนอยากจะได้จีวรต้องไปเก็บเอาจากซากศพตามป่าช้า เพราะว่ามีผ้าที่คลุมศพอยู่ บางศพไม่ได้เผา แค่ฝังเอาไว้ หรือมิฉะนั้นก็ไปเก็บตามขยะ ซึ่งก็หายาก เพราะคนสมัยก่อนมีผ้าเขาไม่ทิ้ง ไม่เหมือนสมัยนี้ เสื้อผ้าบางทีไม่ทันใช้เลยก็โยนลงถังขยะแล้ว หรือไม่ก็บริจาคแล้ว
3. ญาติโยมหลายคนเห็นพระไปชักผ้าตามป่าช้าก็อยากจะถวายผ้าเป็นผืนให้กับพระ แต่ตอนนั้นไม่มีพุทธานุญาตให้พระรับผ้าจากญาติโยม เพราะฉะนั้น ถ้าญาติโยมอยากจะถวายผ้าให้กับพระต้องไปแขวนผ้าไว้ตามคาคบในป่า หรือไม่ก็วางไว้แถวป่าช้า พระเห็นก็จะมาชัก เลยเรียกว่า #ชักผ้าป่า
เพราะสมัยก่อนผ้าจะหาได้เป็นผืนแบบนี้ต้องไปเก็บเอาตามป่า ซึ่งไม่ใช่เพราะอะไร แต่เพราะมีคนมาทิ้งเอาไว้ด้วยความจงใจ
เวลาพระจะชักผ้าป่าก็จะต้องมีคำพิจารณาเป็นภาษาบาลี เพื่อย้ำเตือนว่าเป็นผ้าที่ไม่มีเจ้าของแล้ว เรียกว่า บังสุกุลจีวร คือ ผ้าจีวรที่เปื้อนฝุ่น
4. ตอนหลังมีพุทธานุญาตว่าให้พระรับผ้าจากญาติโยมได้ ผ้าชนิดนี้เราเรียกว่า คหบดีจีวร เป็นผ้าเป็นผืน
อันนี้เริ่มต้นมาจากหมอชีวกโกมารภัจจ์ เป็นผู้เริ่มประเพณีนี้ ทำให้พระพุทธเจ้าอนุญาตให้พระรับผ้าเป็นผืน ๆ จากญาติโยมได้ ซึ่งก็ต้องเป็นคนมีฐานะ เพราะผ้าราคาแพง ตอนหลังเลยเกิดธรรมเนียมพิธีทอดผ้าป่า ญาติโยมรวมกันมาถวายผ้าให้กับวัด
5. สมัยก่อนทอดผ้าป่าเป็นพิธีการถวายผ้าให้กับสงฆ์ และคำว่า “สงฆ์” หมายถึง คณะพระภิกษุก็นำไปแจกจ่ายจะมอบหมายให้กับพระรูปใดรูปหนึ่งก็แล้วแต่ เพราะฉะนั้น ผ้าป่าจึงเป็น #สังฆทาน ชนิดหนึ่ง ซึ่งในทางพุทธศาสนาถือว่าเป็นทานที่มีอานิสงส์มาก
6. พอมีประเพณีทอดผ้าป่าขึ้นมาแล้ว เลยเกิดประเพณี ทอดผ้ากฐิน สาระสำคัญของพิธีนี้อยู่ที่ผ้า แต่ว่ามีความพิเศษต่างจากพิธีทอดผ้าป่าหลายข้อ
ข้อแรก ทำไมถึงกำหนดให้ทอดผ้ากฐินภายใน 30 วันหลังจากออกพรรษา ?
1. พิธีทอดผ้ากฐินจะทอดได้เฉพาะช่วง 30 วันหลังจากออกพรรษา พอเลยวันลอยกระทงแล้ว ทอดผ้ากฐินไม่ได้ แต่ทอดผ้าป่าได้ทุกเมื่อ ทำไมถึงกำหนดให้ทอดผ้ากฐินภายใน 30 วันหลังจากออกพรรษา อันนี้เดี๋ยวจะอธิบายต่อไป
ข้อที่ 2 พิธีทอดกฐินต่างจากพิธีทอดผ้าป่าอีกประการหนึ่งคือว่า พิธีนี้จะมีการถวายผ้าให้กับพระรูปใดรูปหนึ่ง เพราะว่าจะมีการสอบถามความเห็นของพระทั้งวัดเลยว่าจะมอบผ้าที่ได้ให้แก่ภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง จะมีการซาวเสียง ถามความเห็น แล้วจะได้คำตอบว่า ที่ประชุมสงฆ์มีมติเป็นเอกฉันท์มอบให้กับพระรูปนี้ ๆ
เพราะฉะนั้น จะมีพิธีมอบผ้านั้นให้กับพระรูปนั้น อันนี้เป็นลักษณะพิเศษของพิธีทอดกฐิน ซึ่งไม่มีในพิธีทอดผ้าป่า
ข้อที่ 3 และสามหลังจากพิธีทอดกฐินแล้วจะมีพิธีกรรมฝ่ายสงฆ์ ไม่เกี่ยวกับญาติโยม จะมีพิธีที่เรียกว่า #กรานกฐิน อันนี้ไปทำกันในโบสถ์ หรือที่ใดที่หนึ่งก็ได้ อย่างที่วัดป่าสุคะโตไปทำกันที่ศาลากลางน้ำ ซึ่งเป็นที่ที่พระสงฆ์สวดปาติโมกข์เป็นประจำ อันนี้เป็นลักษณะสำคัญของพิธีทอดกฐิน
4. ที่สำคัญอย่างหนึ่งที่คนมักจะเข้าใจผิดคือว่า #ประธานของพิธีนี้คือ ผ้า เดี๋ยวนี้คนไปเข้าใจว่าเป็น “เงิน”
- พิธีทอดกฐินเลยแทนที่จะเป็นการถวายผ้าให้กับสงฆ์เป็นหลักก็ไปเน้นที่เงิน ถามว่าทำไมถึงถวายผ้า ก็อย่างที่บอก เพราะว่าผ้าเป็นของหายาก
5. และถามว่าทำไมถึงจัดให้มีการทอดกฐิน 30 วันหลังจากออกพรรษา ก็เพราะว่าเพื่อส่งเสริม #สามัคคีธรรม สามัคคีธรรมของใคร สามัคคีธรรมของพระที่มาจำพรรษา
6. ทอดผ้าป่าจะทอดในวัดที่มีพระรูปเดียวก็ได้ แต่ตามธรรมเนียมที่เราปฏิบัติกันมา ถ้าทอดกฐินต้องทอดสำหรับให้แก่วัดที่มีพระจำพรรษาตั้งแต่ 5 รูปขึ้นไป การที่พระตั้งแต่ 5 รูปขึ้นไปจำพรรษาได้ครบถ้วนไตรมาสต้องมีความสามัคคีระดับหนึ่ง เมื่อออกพรรษาแล้วญาติโยมก็อยากจะส่งเสริมสามัคคีธรรมในหมู่พระ เลยจัดการถวายผ้ากฐินขึ้น และเป็นการอนุเคราะห์พระที่มีจีวรเก่าด้วย อันนี้เป็นลักษณะเด่นของพิธีทอดกฐินที่ต่างจากพิธีทอดผ้าป่า
7. สิ่งสำคัญคือ สามัคคีธรรมของพระสงฆ์ในวัดที่จำพรรษาด้วยกัน ไม่ใช่เงิน แต่เดี๋ยวนี้เราไปให้คุณค่ากับเงินมาก กลายเป็นว่าทอดกฐินแล้วแข่งกันว่าวัดไหนจะได้เงินมากกว่ากัน กลายเป็นว่าจำนวนเงินกลายเป็นตัววัดเรตติ้งของวัด หรือเจ้าอาวาส
วัดไหนที่มีเงินทอดกฐินเยอะก็ไปอวดว่า ฉันมีญาติโยมมาถวายมาก หรือว่า ฉันมีลูกศิษย์ลูกหาที่เป็นเศรษฐีนี เป็นเศรษฐีมาถวาย เป็นการอวดบารมีของเจ้าอาวาส หรือเป็นการแสดงความนิยม ความดังของวัด หรือมิฉะนั้นก็กลายเป็นเครื่องวัดความสามารถ หรือความร่ำรวยของเจ้าภาพ
เจ้าภาพก็พยายามขวนขวายหาเงินมา เพื่อมาถวายให้กับวัดในพิธีทอดกฐิน แล้วไปอวดกันว่า ฉันเป็นเจ้าภาพวัดนี้ ฉันหาเงินมาได้ 10 ล้าน เธอหาได้แค่ 100,000 กลายเป็นว่ายอดเงินกลายเป็นตัวสำคัญ และพิธีทอดกฐินเลยกลายเป็นตัววัดเรตติ้ง หรือบารมีของวัด หรือเจ้าอาวาส รวมทั้งเจ้าภาพด้วย
เหตุนี้หลายวัดจึงขวนขวายที่จะต้องหาเงินเข้ามาเยอะ ๆ จะต้องไปติดต่อขอเจ้าภาพที่ร่ำรวยมาเป็นเจ้าภาพกฐิน
8. ที่จริงมีพุทธานุญาตห้าม ห้ามพระ รวมทั้งเจ้าอาวาสไปขอ หรือเลียบเคียงให้โยมมาถวาย หรือเป็นเจ้าภาพกฐิน ถ้าไปขอ หรือไปเลียบเคียง กฐินนั้นเดาะเลย #เดาะ คือว่า โมฆะ อันนี้คนไม่ค่อยรู้กันว่า #กฐินเดาะ เป็นอย่างไร และเดี๋ยวนี้กฐินเดาะเกิดขึ้นเยอะมาก เพราะเจ้าอาวาส หรือพระไปเลียบๆเคียงๆ หรือบางทีไปขอโดยตรงกับคนที่มีเงินว่า มาทอดที่วัดฉันหน่อย ทำไมถึงอยากให้มีกฐินมาทอด เพราะว่าอยากได้เงิน หรืออย่างน้อยก็ได้หน้าตา เพราะถ้าวัดไม่มีกฐินมาทอด เสียหน้า
9. เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้วัดทุกวัดต้องไปหากฐินมาทอดที่วัดของตัว มันผิดพุทธานุญาต ผิดวัตถุประสงค์หมดเลยได้เงินมา 10 ล้าน 20 ล้าน ร้อยล้าน แต่พระในวัดทะเลาะกัน แบ่งเป็นก๊กเป็นเหล่า
แต่ตรงข้าม แม้จะได้ผ้าผืนเดียว และเงินที่เป็นบริวาร 100 บาท 1000 บาท แต่พระในวัดกลมเกลียวกัน ตั้งมั่นในการปฎิบัติธรรม อันนี้เรียกว่าถูกวัตถุประสงค์ของการทอดกฐิน
10. อันนี้ชาวพุทธเราเข้าใจผิดมาก และพอพิธีทอดกฐินเป็นพิธีกรรมเพื่อการหาเงินเข้าวัด ก็มีปัญหาตามมาคือ วัดพอมีเงินเยอะมาก เกิดปัญหาตามมา เงินรั่วไหล ใช้ผิดวัตถุประสงค์ เป็นข่าวคราวอย่างที่เรารู้กัน นี่เพราะเราไม่เข้าใจว่าวัตถุประสงค์ของการทอดกฐินคืออะไร
“ฉะนั้นเข้าใจให้ถูกว่า ทอดกฐินเพื่อส่งเสริมธรรมในหมู่สงฆ์ และส่งเสริมธรรมในหมู่ฆราวาสด้วย เพราะว่าฆราวาส ไม่ว่าจะเป็นเจ้าภาพสามัคคี หรือจะมาเปิดโรงทาน ต้องลงเอยด้วยความรักกัน มองหน้ากัน มองตากันด้วยเมตตา ไม่ใช่ว่าทะเลาะเบาะแว้งกัน เพราะแย่งลูกค้า แย่งคนที่จะมารับอาหารในเต็นท์ของตัว หรือเพราะว่าทะเลาะกันเนื่องจากได้ทำเลที่ไม่ดี หรือว่าข่มกันว่า ของฉันตั้งเต็นท์แค่ชั่วโมงเดียวหมดแล้ว ของเธอยังเหลือของบานเบอะเลย อันนี้ไม่ใช่การส่งเสริมสามัคคีธรรม เราไม่ได้วัดเรตติ้งกันโดยอาศัยกฐิน ให้เข้าใจตามนี้จะได้อนุโมทนาบุญได้ถูก” พระไพศาล วิสาโล ระบุทิ้งท้ายถึงกฐินสามัคคีธรรม.
ติดตาม The Thaiger บน Google News:
ข่าวล่าสุด
