ตอบคำถามที่หลาย ๆ คนสงสัย การไหว้พระไม่จุดธูป ไม่จุดเทียนได้หรือไม่ หากกระทำเช่นนี้จะผิดหลักพระพุทธศาสนาหรือไม่ และจะยังได้บุญกุศลไหม หาคำตอบพร้อมกันที่นี่
‘การไหว้พระ’ หนึ่งในหลักปฏิบัติที่พุทธศาสนิกชนพึงกระทำ อันเป็นกระบวนการระลึกถึงคุณพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ แสดงความเคารพ ในรูปแทนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
สิ่งที่มักปฏิบัติร่วมกันกับการไหว้พระนั่นก็คือ การจุดธูป การจุดเทียน เพื่อสักการะบูชา และการสวดมนต์ภาวนา
หากการไหว้พระ อันเป็นสิ่งที่ชาวพุทธปฏิบัติกันเรื่อยมา ดำเนินไปโดย ไม่ได้จุดธูป ไม่ได้จุดเทียน เช่นนี้นับว่าผิดหลักพระพุทธศาสนาหรือไม่ หลายคนคงสงสัยและอยากจะรู้ วันนี้ทาง The Thaiger จึงได้รวบรวมทุกข้อข้องใจ พร้อมหาคำตอบมาให้ผู้อ่านทุกท่านแล้ว
การไหว้พระ กิจสำคัญของชาวพุทธ
การไหว้พระนับเป็นกิจเบื้องต้น ซึ่งจะทำก่อนการสวดมนต์ เป็นการกระทำที่มีจุดประสงค์เพื่อระลึกถึงคุณพระ การไหว้พระโดยปราศจากเครื่องบูชา ที่กระทำเพียงการประนมมือระลึกด้วยใจ พร้อมกับเปล่งวาจาและกราบลงด้วยกายนั้น นับเป็นการไหว้พระพร้อมด้วยไตรทวาร หรือที่หมายถึง การระลึกถึงคุณพระรัตนตรัยตามคำประกาศเป็นมโนประณามหนึ่ง เปล่งวาจา ประกาศคุณพระรัตนตรัยเป็นวจีประณามหนึ่ง กราบลงด้วยเบญจางคประดิษฐ์ ที่ฝ่ามือทั้งสอง เข่าทั้งสองและหน้าผากหนึ่ง รวมเป็นห้าจดลงกับพื้นเป็นกายประณามหนึ่ง
ส่วนการบูชาพระ เมื่อมีเครื่องบูชา เป็นต้นว่า ดอกไม้ ธูป เทียน อันเป็นการกระทำที่พร้อมไปด้วยความเลื่อมใสศรัทธานั้น เป็นหนทางในการทำให้นึกถึงคุณพระรัตนตรัยยิ่ง ๆ ขึ้นไป เพราะการจุดธูป จุดเทียน ถือเป็นการสักการะบูชาพระ ด้วยเครื่องหอม ซึ่งความพิเศษของกลิ่นหอมของธูปนี้จะไม่ทำให้ผู้สูดดมรู้สึกเกิดกิเลสแต่อย่างใด กลับกันยังช่วยให้ผู้สูดดมจิตใจสงบและมีสติสัมปชัญญะอยู่กับปัจจุบัน
รูปแบบการจุดธูป เพื่อสักการะบูชาพระของเหล่าพระพุทธศาสนิกชนชาวไทยเรานั้น มักจะจุดด้วยธูป 3 ดอกที่แสดงถึงการบูชาพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ส่วนการจุดเทียนนั้น ถือเป็นการบูชาพระด้วยแสงสว่างแห่งเปลวเทียน โดยจะจุดด้วยเทียน 2 เล่ม
ไหว้พระโดยไม่จุดธูป ไม่จุดเทียนได้ไหม
ถึงแม้การสักการะบูชาพระ โดยการจุดธูปเทียนจะเป็นสิ่งที่นิยมปฏิบัติสืบต่อกันมาอย่างยาวนานก็ตาม แต่แท้จริงแล้วการบูชาพระไม่จำเป็นต้องจุดทั้งธูปและเทียนเสมอไป หรือที่เรียกว่า “ปฏิบัติบูชา” การปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า การสวดมนต์ รักษาศีล เจริญภาวนา และอื่น ๆ ที่เป็นการปฏิบัติตามหลักคำสอนของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ในส่วนของการบูชาด้วยวัตถุ เช่น ธูป เทียน ดอกไม้ ของหอม และวัตถุอื่น ๆ จะเรียกว่า “อามิสบูชา”
หากไม่จุดธูป จุดเทียนจะผิดหลักศาสนาหรือไม่
ด้วยเหตุที่การบูชาแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ “ปฏิบัติบูชา” และ “อามิสบูชา” ฉะนั้นการไหว้พระโดยไม่จุดธูปและจุดเทียนจึง ไม่นับเป็นการประพฤติตนที่ผิดหลักศาสนา แต่อย่างใด เพราะสิ่งที่สำคัญกว่าการวิธีการสักการะบูชา คือการให้ความสำคัญกับเจตนาของบุคคลนั้น ๆ หากเปี่ยมไปด้วยเจตนาดี มีความตั้งใจจริงในการสวดมนต์และบำเพ็ญภาวนา เพียงเท่านั้นก็นับเป็นการประพฤติดี ด้วยใจอันบริสุทธิ์
เช่นนั้นแล้ว หลังจากนี้ เมื่อจิตใจสงบ เริ่มระลึกไหว้พระไม่จุดธูป เราไม่จำเป็นต้องจุดเทียนหรือธูปก็ได้ เพราะไม่ได้มีบัญญัติบังคับไว้ในพระพุทธศาสนา เพียงผู้ปฏิบัติตั้งจิตตั้งใจดี ยึดมั่นอยู่บนเจตนาที่บริสุทธิ์เป็นอันพอ และที่สำคัญการแพทย์ปัจจุบันมีงานวิจัยออกมาแล้วว่า ควันจากธูปที่เราจุดทำลายสุขภาพ
อันตรายจากควันธูป กลิ่นหอมที่แฝงพิษร้าย
เมื่อธูปเผาไหม้ จะปล่อยสารพิษหลายชนิดออกมา เช่น ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ และสารก่อมะเร็งอย่างเบนซีน เบนโซเอไพรีน สารเหล่านี้ล้วนส่งผลเสียต่อระบบทางเดินหายใจ
ผู้ที่สูดดมควันธูปเป็นเวลานาน อาจมีอาการระคายเคืองตา ไอ จาม คันคอ หายใจลำบาก ปวดศีรษะ รวมไปถึงเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคระบบทางเดินหายใจ โรคหัวใจ และโรคมะเร็งปอดเฉพาะกลุ่มเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้มีโรคประจำตัว และหญิงตั้งครรภ์ ล้วนมีความเสี่ยงต่ออันตรายจากควันธูปมากกว่าคนทั่วไป
เพื่อลดความเสี่ยงต่อสุขภาพ เราควรจุดธูปในปริมาณที่เหมาะสม เลือกธูปที่มีคุณภาพ หลีกเลี่ยงการสูดดมควันธูปโดยตรง และเปิดหน้าต่างให้อากาศถ่ายเทสะดวก
การไหว้พระไม่จำเป็นต้องจุดธูปเสมอไป ยังมีวิธีแสดงความเคารพอื่นๆ อีกมากมาย เช่น การกราบไหว้ การสวดมนต์ การทำบุญ การปฏิบัติธรรม
สุขภาพที่ดีเป็นสิ่งสำคัญ เราควรเลือกวิธีไหว้พระที่ปลอดภัยต่อตัวเองและผู้อื่น
