ซีรีย์ดังแรงฉุดไม่อยู่ใน HBO ณ ตอนนี้คงจะเป็นอะไรไม่ได้นอกจาก The Last Of Us กับมนุษย์เกือบพันล้านคนที่กำลังจะสูญพันธุ์ด้วยเชื้อราชนิดหนึ่งที่ระบาดควบคุมสมองมนุษย์ และแน่นอนว่าถึงโลกของเราจะไม่มีการคุกคามจากวันสิ้นโลก แต่ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า พวกเราก็ไม่ควรเพิกเฉยต่อภัยคุกคามที่อาจเกิดขึ้นจากเชื้อราของโลกเช่นกัน
แล้ววิกฤตทางสาธารณะสุขในอนาคตนั้นสามารถเกิดขึ้นจากเชื้อราได้เหมือนกันไหม
ภัยคุกคามฉุกเฉินของเหตุการณ์นี้ เปิดมาที่ต้นเรื่องของ TV ซีรีย์สุดฮิต อย่าง The Last Of Us เลย โดยซีรีย์ The Last Of Us นั้นเริ่มเรื่องมาในปี 1960 ที่มีนักระบาดวิทยามาบรรยายเกี่ยวกับ ความอันตรายจากเชื้อรา มาดูความเห็นของแต่ละคนกันดีกว่าค่ะ
จอห์น ฮันนาห์ นักบวชเตือน “ ถ้าโลกร้อนขึ้นเล็กน้อยเท่ากับว่ามีเหตุผลที่จะต้องพัฒนา ” อ้างถึงศักยภาพในการแพร่เชื้อและครอบงำจิตใจคน ( John Hannah )
“Candida, ergot, cordyceps, aspergillus: เชื้อราตัวใดตัวหนึ่งสามารถเจาะเข้าไปในสมองของเราและควบคุมพวกเราได้ ไม่ใช่หลายล้านคนนะ แต่เป็นพันล้านคนต่างหาก”
ไม่พลาด รายการทีวีต่างประเทศได้นำแนวคิดนี้มาเชื่อมโยง และปรับคิดถึงอนาคตในอีก 40 ปีข้างหน้า เกี่ยวกับการระบาดครั้งใหญ่ของเห็ดถังเช่า หรือเชื้อรา “ cordyceps ” ที่จะเปลี่ยนมนุษย์เราให้น่ารังเกียจ และกระหายเลือดขึ้นมา
จะว่าไป เรื่องนี้มันมีรากฐานบนความเป็นจริงทางวิทยาศาสตร์บ้างมั้ยนะ ?
สรุปแล้วเชื้อราคุกคามมนุษย์ได้จริงหรอ ? มาดูคำตอบกัน
ศาสตราจารย์ Elaine Bignell ผู้นำระดับโลกด้านการวิจัยเชื้อโรคในมนุษย์กล่าวว่า ” มีเชื้อราอยู่ในสมองของมนุษย์อยู่แล้วทั่วโลก “
- ” เชื้อราหลายสายพันธุ์เป็นเชื้อก่อโรคที่ค่อนข้างโดดเด่นและคร่าชีวิตผู้คนหลายแสนคนทุกปี – เป็นเพียงสิ่งที่สาธารณชนไม่ทราบ ”
- ” Candida, ergot, cordyceps, aspergillus: ตัวใดตัวหนึ่งสามารถเจาะเข้าไปในสมองของเราและควบคุมพวกเราได้ ไม่ใช่หลายล้านคน แต่เป็นพันล้านคน ”
มาดู ” ชนิดของเชื้อรา ” ที่เราคาดไม่ถึงกันดีกว่า
และในบรรดาเชื้อราที่ถือว่ามีความเสี่ยงสูงที่สุดก็คือ Aspergillus fumigatus ซึ่งเป็นเชื้อราทั่วไปที่แพร่กระจายในสิ่งแวดล้อมในบ้านและนอกบ้าน ซึ่งอาจทำให้เกิด “โรคปอดเรื้อรังและเฉียบพลัน” และอาจถึงแก่ชีวิตได้เลยล่ะ มาต่อกันที่สายพันธุ์อื่น ๆ กันดีกว่า
- สายพันธุ์ Candida สาเหตุของการติดเชื้อทั่วไป เช่น ดงและเกลื้อน และยังเป็นสาเหตุสำคัญของการติดเชื้อในกระแสเลือดในผู้ป่วยหนักอีกด้วย
- Cryptococcosis neoformans – ซึ่งติดเชื้อในปอดและสมอง ทำให้เกิดปอดอักเสบและเยื่อหุ้มสมองอักเสบในผู้ป่วยภูมิคุ้มกันบกพร่อง – ก็อยู่ในรายชื่อเช่นกัน คร่าชีวิตผู้คนมากกว่า 100,000 คนต่อปีเลย ในแอฟริกาตอนใต้ของทะเลทรายซาฮารา
แต่ “ สิ่งหนึ่งที่เชื้อราเพชฌฆาตมีเหมือนกันคือพวกมันสามารถเติบโตได้ที่อุณหภูมิร่างกายของมนุษย์ และนั่นถือเป็นเรื่องผิดปกติสำหรับเชื้อรา ” ศ.บิ๊กเนลล์ กล่าวกับสกายนิวส์
“เชื้อราส่วนใหญ่ในสิ่งแวดล้อมเคยชินกับการเจริญเติบโตในสภาพอากาศที่เย็นกว่า และสร้างความเครียดให้กับจุลินทรีย์เพื่อต่อต้านการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในร่างกายมนุษย์และรับมือกับอุณหภูมิที่สูง”
เชื้อราตัวการหลักของเรื่อง The Last Of Us
สำหรับ Cordyceps อาจไม่ได้อยู่ในรายการภัยคุกคามขนาดนั้น แต่มีจริงแน่นอน โดยสามารถแพร่เชื้อและเข้าครอบงำจิตใจของแมลง เช่นเดียวกับที่เกิดกับมนุษย์ในซีรีย์อย่าง The Last of us
ดร. มาร์ค แรมส์เดล ศาสตราจารย์ด้านจุลชีววิทยาระดับโมเลกุลที่ศูนย์ MRC สำหรับเชื้อราในทางการแพทย์กล่าวว่า “มีประมาณ 600 สปีชีส์”
” พวกมันเป็นพาหะนำโรคจากแมลงเป็นส่วนใหญ่ พวกมันควบคุมและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของพวกมัน โดยเป็นโฮสต์ของแมลงที่พวกมันจัดการและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของมัน ดังนั้นจากมุมมองดังกล่าว จึงมีพื้นฐานบางอย่างอยู่ที่นั่น “
Cordyceps พบได้ในป่าเขตร้อน เชื้อราจะแทรกซึมเข้าไปในร่างกายของแมลงผ่านทางสปอร์ ซึ่งจะถูกปล่อยออกมาเพื่อให้เชื้อราขยายพันธุ์และป้องกันตัวเอง จากนั้นเชื้อราจะนำทางโฮสต์ของมันไปยังที่ที่มีความชื้นมากขึ้นเพื่อช่วยให้มันเติบโต ก่อนที่จะกินซากศพและปล่อยสปอร์ใหม่จากศพของมัน เมื่อพูดถึงมนุษย์ เจ้าถั่งเฉ้าตัวนี้เลยถูกนำมาใช้ในการรักษาและการบำบัด โดยเฉพาะยาสมุนไพรจีน
สภาพอากาศนั้นสามารถเปลี่ยนเชื้อรานี้ได้มั้ย ?
อีกแง่มุมหนึ่งของคำพูดที่เป็นลางสังหรณ์ในเรื่อง The Last of us มาจากรายงานที่สำคัญของ WHO คืออิทธิพลของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกับการเกิดของเชื้อรา และความสัมพันธ์ของเรากับมัน
ศาสตราจารย์ Bignell กล่าวว่าผลกระทบของความร้อนทั่วโลกจะ “ลึกซึ้ง” ต่อจุลินทรีย์ทั้งหมดบนโลกของเรา
มีเชื้อราที่ระบุได้ประมาณ 150,000 สายพันธุ์ในโลก ซึ่งมีจำนวนไม่ถึงล้านชนิดที่คาดว่าจะมีอยู่ และมีเพียงไม่กี่ชนิดที่สามารถรับมือกับอุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียสและความเครียดอื่นๆ ที่ร่างกายมนุษย์กำหนดได้
แล้วเราจะนอนหลับสบายยังไงกันโดยที่มั่นใจว่าเชื้อราจะไม่ทำให้เรากลายเป็นซอมบี้ในซีรีย์ในเช้าวันพรุ่งนี้ ?
เเน่นอนว่าเป็นไปตามคาด การเปิดตัวของ The Last of us ผู้คนต่างเห็นด้วย เพราะการติดเชื้อราในมนุษย์เป็นปรากฏการณ์ที่ค่อนข้างทันสมัยมาก ๆ โดยมีตัวอย่างเพียงเล็กน้อยจนถึงช่วงทศวรรษที่ 1980 และไม่มีโครงการวิจัยวัคซีนต้านเชื้อรา จึงมีงานต้องทำอย่างแน่นอน
เอาล่ะ ถ้าทุกคนบังเอิญเห็นใครก็ตามที่ดูเหมือนพวกเขาถูกปกคลุมด้วยเห็ด และกำลังรับประทานอาหารกับสมาชิกในครอบครัวของพวกเขาล่ะก็อย่าลืมนึกถึง The Last of us ซีรีย์ออกอากาศทุกวันจันทร์ทาง Sky Atlantic นะ !
