นายเอกนิติ นิติทัณฑ์ประภาศ เกิดปี พ.ศ. 2514 (ค.ศ. 1971) ปัจจุบันอายุ 54 ปี สัญชาติไทย มาจากครอบครัวนักกฎหมายและข้าราชการชั้นสูง เป็นลูกชายของ ดร.อิสสระ นิติทัณฑ์ประภาศ อดีตประธานศาลรัฐธรรมนูญ กับ นางผาณิต นิติทัณฑ์ประภาศ อดีตประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน เอกนิติสมรสกับ นางร้อยแก้ว นิติทัณฑ์ประภาศ สกุลเดิม อักษรานุเคราะห์ ยังไม่มีลูก
เอกนิติ สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาจากโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย จากนั้นเข้าศึกษาต่อระดับปริญญาตรีที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สาขาเศรษฐศาสตรบัณฑิต เกียรตินิยม พร้อมได้รับทุนการศึกษาจากสมาคมเศรษฐศาสตร์ธรรมศาสตร์ ต่อมาได้รับทุนรัฐบาล (สำนักงาน ก.พ.) ไปศึกษาต่อระดับสูงในสหรัฐอเมริกา จนสำเร็จ เศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต (สาขา Policy Economics) จากมหาวิทยาลัยอิลลินอยส์ เออร์บานา-แชมเปญจน์ และ เศรษฐศาสตรดุษฎีบัณฑิต (สาขา Macroeconomics and International Finance) จากมหาวิทยาลัยแคลร์มอนต์
การเรียนที่โดดเด่นทำให้เอกนิติได้รับรางวัลทางวิชาการหลายรายการ เช่น ศิษย์เก่าดีเด่นมหาวิทยาลัยอิลลินอยส์ รวมถึงได้รับเลือกเป็น นักเรียนทุนรัฐบาลดีเด่น ของสำนักงาน ก.พ. ได้รับรางวัล “นักเศรษฐศาสตร์ดาวรุ่งแห่งปี 2552” และ “นักเศรษฐศาสตร์ดีเด่นแห่งปี 2561” จากสมาคมเศรษฐศาสตร์ธรรมศาสตร์ ตลอดจนรางวัล ศิษย์เก่าดีเด่น ของคณะเศรษฐศาสตร์และของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ประจำปี 2567 อีกด้วย
เส้นทางอาชีพ
เอกนิติ มีประสบการณ์ทำงานทั้งในภาคเอกชนและภาครัฐ ช่วงเริ่มต้นเคยทำงานภาคการเงินเอกชนเป็น เจ้าหน้าที่วิเคราะห์หลักทรัพย์ ที่บริษัทเงินทุนหลักทรัพย์ภัทรธนกิจ บริษัทย่อยในเครือธนาคารไทยพาณิชย์ ซึ่งถือเป็นการเริ่มต้นอาชีพในฐานะนักวิเคราะห์การลงทุนก่อนที่จะเปลี่ยนมารับราชการเต็มตัว
หลังจากนั้น เบนสายมารับราชการใน กระทรวงการคลัง เริ่มจากตำแหน่งนักเศรษฐกรที่สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.) และเติบโตขึ้นเป็นผู้อำนวยการสำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาคของ สศค. ด้วยความรู้ความสามารถด้านเศรษฐศาสตร์ระหว่างประเทศ เอกนิติได้รับโอกาสไปปฏิบัติงานในเวทีระดับโลกในตำแหน่ง Senior Advisor to Executive Director ที่ธนาคารโลก (World Bank) ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา รวมถึงดำรงตำแหน่ง อัครราชทูตฝ่ายเศรษฐกิจการคลัง ประจำสถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร ดูแลงานด้านเศรษฐกิจและการเงินของไทยในภูมิภาคยุโรป
เมื่อกลับมาประเทศไทย เอกนิติได้รับมอบหมายให้ดำรงตำแหน่งที่สำคัญในกระทรวงการคลังหลายตำแหน่ง ได้แก่ โฆษกกระทรวงการคลัง และ รองผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง ก่อนจะก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งบริหารระดับสูงในฐานะ ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) ในปี 2558
จากนั้นได้ดำรงตำแหน่ง อธิบดีกรมสรรพากร (2558-2561) ตามด้วย อธิบดีกรมสรรพสามิต (2565-2567) และปัจจุบัน (ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2567) ดำรงตำแหน่ง อธิบดีกรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง
ผลงานที่สำคัญในหน้าที่ราชการ
ด้วยความเชี่ยวชาญด้านเศรษฐศาสตร์และวิสัยทัศน์ที่ทันสมัย เอกนิติ มีผลงานโดดเด่นหลายประการในการพัฒนางานราชการด้านการคลังของประเทศ อาทิ การผลักดัน รัฐบาลดิจิทัล นำระบบดิจิทัลมาปรับใช้ในการบริการประชาชนของหน่วยงานกรมภาษีอย่าง กรมสรรพากร และ กรมสรรพสามิต ส่งผลให้การให้บริการเกิดความสะดวกรวดเร็ว โปร่งใส จนกรมทั้งสองได้รับรางวัล “ผู้นำองค์กรดิจิทัลดีเด่น” จากรัฐบาลไทย ประจำปี 2566 และรางวัล Digital Government Award ระดับเอเชียและโอเชียเนีย ปี 2565 รวมถึงรางวัล Thailand Digital Transformation Award ปี 2564 เป็นต้น
ในสมัยที่ดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมสรรพากร เอกนิติยังริเริ่มนำระบบ Blockchain มาใช้ในการคืนภาษีมูลค่าเพิ่มแก่นักท่องเที่ยวเป็นครั้งแรกของโลก ส่งผลให้ประเทศไทยได้รับรางวัลนวัตกรรมการบริหารภาษีระดับนานาชาติอีกด้วย
อีกผลงานเชิงนโยบายที่สำคัญ คือการสร้าง แหล่งทุนรูปแบบใหม่ให้ภาครัฐ โดยเอกนิติเป็นผู้ริเริ่มจัดตั้ง กองทุน Thailand Future Fund (TFF) เพื่อระดมทุนผ่านตลาดทุนสำหรับโครงการโครงสร้างพื้นฐานของประเทศ ซึ่งช่วยลดภาระการกู้เงินระยะยาวของรัฐบาล
ผลงานนี้ถือเป็นการเปิดช่องทางการเงินใหม่ให้รัฐในการพัฒนาประเทศ ในด้านการบริหารรัฐวิสาหกิจ เอกนิติได้มีบทบาทในการ ปฏิรูประบบการกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจ โดยนำระบบการสรรหาและคัดเลือกกรรมการบนพื้นฐานสมรรถนะ (Skill Matrix) มาใช้ เพื่อให้การแต่งตั้งกรรมการรัฐวิสาหกิจมีความโปร่งใสและได้บุคคลที่มีความรู้ความสามารถเหมาะสมกับตำแหน่ง
เอกนิติ มีส่วนร่วมในการออกแบบ ระบบวิเคราะห์และพยากรณ์เศรษฐกิจมหภาค ให้แก่กระทรวงการคลัง เพื่อใช้ติดตามภาวะเศรษฐกิจและช่วยวางแผนนโยบายการเงินการคลังของประเทศได้อย่างแม่นยำยิ่งขึ้น
บทบาททางการเมืองในรัฐบาลปัจจุบัน
แม้ เอกนิติ จะเป็นข้าราชการสายวิชาการและมิได้สังกัดพรรคการเมืองใด แต่ด้วยประสบการณ์และผลงานที่โดดเด่น ได้รับความไว้วางใจให้ก้าวเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมืองในฐานะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ของรัฐบาลชุดใหม่ที่มีนายอนุทิน ชาญวีรกูล เป็นนายกรัฐมนตรี
ชื่อของเอกนิติได้รับการเสนอและเปิดตัวอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 6 กันยายน 2568 ที่พรรคภูมิใจไทย ในฐานะหนึ่งใน “รัฐมนตรีคนนอก” ที่ถูกเชิญมาร่วมคณะรัฐมนตรีชุดที่ 1 ของนายอนุทิน ทำให้เอกนิติกลายเป็นบุคคลสำคัญในการกำหนดนโยบายการคลังของรัฐบาลปัจจุบัน และแสดงถึงแนวโน้มการดึงผู้เชี่ยวชาญจากภายนอกภาคราชการเข้าสู่บทบาทบริหาร
นอกจากงานประจำในภาครัฐ เอกนิติ ยังมีบทบาทในกิจกรรมทางวิชาชีพและสังคมอื่น ๆ อย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะการทำหน้าที่ในคณะกรรมการและองค์กรต่าง ๆ ได้แก่
ประธานกรรมการธนาคารทีทีบี (ธนาคารทหารไทยธนชาต หรือ ttb) ซึ่งเป็นตำแหน่งบริหารระดับสูงในสถาบันการเงินภาคเอกชนของไทย
ประธานกรรมการบรรษัทภิบาลและความยั่งยืน บริษัท ปตท.สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน) (ปตท.สผ.) ซึ่งเป็นบริษัทพลังงานชั้นนำของประเทศ
ประธานกรรมการ บริษัท ธนารักษ์พัฒนาสินทรัพย์ จำกัด (บริษัทรัฐวิสาหกิจในสังกัดกรมธนารักษ์)
กรรมการบริหาร โครงการ Tax Inspectors Without Borders (TIWB) ภายใต้ความร่วมมือขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (OECD) และโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP)
กรรมการ โรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย (สถาบันการศึกษาระดับมัธยมที่เขาเคยศึกษา) และ กรรมการสภามหาวิทยาลัย สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า)
ในด้านกิจกรรมส่วนตัว เอกนิติยังเคยมีบทบาทในวงการกีฬา โดยสมัยวัยรุ่นเคยเป็นนักกีฬารักบี้ฟุตบอล เยาวชนทีมชาติไทย และยังเคยทำหน้าที่เป็น ประธานชมรมรักบี้ฟุตบอล ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในช่วงที่ศึกษาอยู่ที่นั่น
ติดตาม The Thaiger บน Google News:
ข่าวล่าสุด
