อาจารย์เจษฎา ไขปริศนา “ดวงอาทิตย์ 7 ดวงขึ้นพร้อมกันที่จีน” ไม่น่าใช่ปรากฏการณ์ซันด็อกSun Dog หลังผู้เชี่ยวชาญจีนอธิบายเบื้องหลังทางธรรมชาติ
ช่วงสัปดาห์ก่อนมีรายงานข่าวในประเทศจีน กรณีเจ้าหน้าที่สาวโรงพยาบาลในเมืองเฉิงตู เผยคลิปวิดีโอ “ดวงอาทิตย์ขึ้น 7 ดวงพร้อมกัน” ช่วงเย็นวันที่ 18 ส.ค. 67 ก่อนที่ต่อมาได้มีผู้เชี่ยวชาญอธิบายถึงปรากฏการณ์นี้เรียกว่า “Sun Dog (พาฮีเลียน)” ปรากฏการณ์ทางแสงในชั้นบรรยากาศ ที่มีผลึกน้ำแข็งลอยอยู่ในอากาศ เมื่อแสงแดดส่องผ่านผลึกน้ำแข็ง การหักเหของแสงที่เกิดขึ้นในมุม 22 หรือ 46 องศา จากการที่ผลึกน้ำแข็งเรียงขนานกัน จะทำให้เกิดภาพลวงตา เห็นเป็นดวงอาทิตย์หลายดวงได้
ล่าสุด ดร. เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ โพสต์เฟซบุ๊กไขปริศนาถึงข้อเท็จจริงนี้ว่า “ไม่น่าจะใช่” เนื่องจากปรากฏการณ์ดังกล่าวไม่น่าจะเป็นการหักเหของแสง แต่เกิดจากการมองผ่าน และถ่ายภาพผ่านกระจกของโรงพยาบาล ซึ่งปัจจุบันนี้กระจกอาคารก็มีการใช้กระจกแบบหลายชั้น หรือ multilayer tempered laminated glass เพื่อให้เกิดช่องว่างอากาศ (air gap) และช่วยเป็นฉนวนกันเสียง กันความร้อน ก็เลยอาจทำให้เกิดภาพสะท้อนดวงอาทิตย์ขึ้นในกระจกเองได้
นอกจากนี้ อ.เจษฎ์ ยังยกเหตุการณ์ที่คล้ายกันเมื่อต้นปีในประเทศไทย เมื่อผู้ใช้ติ๊กต่อก @soladdawan61 เผยวิดีโอ “ดวงอาทิตย์ 2 ดวง” มาเทียบกัน พร้อมหยิบโพสต์ชี้แจงจาก ดร. มติพล ตั้งมติธรรม นักวิชาการดาราศาสตร์ สดร. (NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ) ที่เคยกล่าวเอาไว้ว่า
“ความจริงแล้ว คลิปดวงอาทิตย์ 2 ดวงนี้ น่าจะเกิดจาก ภาพสะท้อนที่กระจก ! โดยอธิบายไว้ว่า ปรากฏการณ์ที่สามารถทำให้ดวงอาทิตย์ปรากฏได้หลายดวงนั้น มีหลายสาเหตุ ตั้งแต่การสะท้อนภายในเลนส์ของกล้องเอง (lens glare) การสะท้อนกับกระจกอาคาร ไปจนถึงปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในชั้นบรรยากาศ ซึ่งหากเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดจาก lens glare จากการสะท้อนภายในเลนส์กล้องนั้น จุดสังเกตคือ ตำแหน่งของแสงมักเปลี่ยนตามมุมของกล้องที่ส่ายไปมา (ซึ่งไม่ปรากฏ lens glare ในวีดีโอดังกล่าว) และปรากฏการณ์นี้ จะไม่สามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่า (แต่คลิปนี้ ผู้ถ่ายยืนยันว่า เห็นด้วยตาเปล่า)
ส่วนปรากฏการณ์ในชั้นบรรยากาศที่อาจสะท้อน และหักเหแสงจากดวงอาทิตย์ ทำให้สามารถสังเกตเห็นแสงจากดวงอาทิตย์ในมุมที่เปลี่ยนไปได้นั้น ก็มีอยู่ด้วยกันอยู่หลายปรากฏการณ์ เช่น Sun Dog , Sun Pillar , Novaya Zemlya effect ฯลฯ
อย่างไรก็ตาม ข้อสังเกตที่สำคัญก็คือ ปรากฏการณ์ที่เกิดจากชั้นบรรยากาศตามธรรมชาตินั้นมักจะมีสมมาตร ไม่ว่าจะเป็นแบบวงกลม (เช่น รุ้งกินน้ำ หรือดวงอาทิตย์ทรงกลด) ตามแนวนอน (เช่น Sun Pillar และ Novaya Zemlya) หรือตามแนวตั้ง (เช่น Sun Dog) สืบเนื่องมาจากรูปร่างทรงกลมของหยดน้ำ และการสะท้อนภายในผลึกน้ำแข็งในชั้นบรรยากาศที่กำลังตกลงตามแรงโน้มถ่วง ตามลำดับ
แต่หากสังเกตจากวิดีโอ จะพบว่าภาพลวงของดวงอาทิตย์ ปรากฏในแนวที่เฉียงออกไปในทิศทางเดียว ขัดแย้งกับสมมาตรที่สามารถพบได้ในชั้นบรรยากาศ เป็นการยาก ที่จะอธิบายว่าอนุภาคในอากาศจะต้องมีการเรียงตัวกันอย่างไร จึงจะสามารถสังเกตเห็นภาพลวงของดวงอาทิตย์ ที่เฉียงไปทางบนขวาเพียงอย่างเดียวได้
ทั้งนี้ หากสังเกตจากภาพ ดวงอาทิตย์สองดวง ที่มีการเผยแพร่ในช่วงที่ผ่านมา ทั้งจากนิวซีแลนด์ หรือจากจีน (ซึ่งเชื่อว่า เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติจริง ที่หาดูได้ยากมาก) ต่างก็พบว่า มีการเรียงตัวของดวงอาทิตย์ในแนวราบด้วยกันทั้งนั้น
นอกจากนี้ โดยทั่วไปแล้ว พื้นผิวที่เกิดการสะท้อนหรือหักเหในชั้นบรรยากาศนั้น มักจะมีลักษณะที่เบลอไม่ได้เป็นขอบที่ชัดเจน สืบเนื่องมาจากระนาบการสะท้อนแสงที่ซ้อนกันหลายระนาบ ตลอดทั้งมวลอากาศ
ในขณะที่ภาพดวงอาทิตย์ 2 ดวง ที่ปรากฏในสื่อออนไลน์ดังกล่าว มีขอบชัดเจน (กรณีดวงอาทิตย์ 7 ดวงที่จีน ก็เช่นกัน) จึงบ่งชี้ว่าเกิดจากการสะท้อนจากพื้นผิวแบนราบ ที่มีความหนาเพียงแผ่นบาง ๆ ในระนาบเดียว ไม่ได้สอดคล้องกับการสะท้อนจากชั้นบรรยากาศ
ยังมีปริศนาอีกว่า หากชั้นบรรยากาศสามารถเบี่ยงทิศทางแสงอาทิตย์ได้ แล้ว เพราะเหตุใดสมมาตรวงกลมของดวงอาทิตย์ดวงเดิม จึงไม่ได้เปลี่ยนแปลงไป (โดยเฉพาะเมื่อภาพลวงตาดังกล่าวซ้อนทับกับดวงอาทิตย์อยู่) แม้กระทั่งปรากฏการณ์ดวงอาทิตย์ 2 ดวงที่พบในนิวซีแลนด์ หรือจีน ก็ล้วนแล้วแต่ไม่ได้ปรากฏดวงอาทิตย์ที่มีขอบเป็นวงกลมซ้อนกัน ด้วยกันทั้งนั้น
ด้วยเหตุที่ภาพที่ปรากฏนั้น เป็นดวงอาทิตย์ที่มีขอบคมซ้อนทับกันเป็นแนวเฉียงในทิศทางเดียว โดยไม่ได้ยืดออกแต่อย่างใด จึงสามารถสรุปได้ว่า วัตถุที่เป็นต้นเหตุที่ทำให้เกิดภาพซ้อนกันนั้น ควรจะเป็นวัตถุที่มีการเรียงตัวเป็นระนาบแผ่นบางเพียงแผ่นเดียว ซึ่งวัตถุที่น่าจะเป็นมากที่สุดในกรณีนี้ ก็น่าจะเป็นกระจก ของอาคารที่ถ่ายอยู่นั่นเอง”
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
- อ.เจษฎ์ วิเคราะห์ “น้ำท่วมปีนี้” หนักกว่าปี 54 หรือไม่ พร้อมกางสถิติโชว์ชัดเจน
- อ.เจษฎ์ ดับฟิน เฉลยภาพไวรัล “บ้านลอยน้ำ” ไม่ใช่ที่ จ.น่าน โยงมั่ว หวั่นผู้ประสบภัยเข้าใจผิด
- ฮือฮา ชาวจีนเผยคลิป “พระอาทิตย์ขึ้น 7 ดวงพร้อมกัน” ทำเอาโซเชียลผวา “โลกร้อน”
