ลอยกระทง เป็นประเพณีสำคัญของชาวไทย ที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาแต่โบราณ ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 เพราะพระจันทร์เต็มดวงส่องสว่างเวลากลางคืนแม่น้ำใสสะอาด ซึ่งในปีนี้ตรงกับวันที่ 22 พฤศจิกายนคือในวันนี้
เดิมเชื่อกันว่าประเพณีลอยกระทงเริ่มมีมาแต่สมัยสุโขทัย ในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหง โดยมีนางนพมาศ สนมเอกของพระร่วงเจ้ากรุงสุโขทัย เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงรูปดอกบัว ถวายพระร่วงทรงให้ลอยกระทงตามสายน้ำไหลขึ้นครั้งแรก แต่เดิมเรียกว่าพระราชพิธีจองเปรียงชักโคม ลอยโคม
ประเพณีนี้กำหนดขึ้นเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา บางหลักฐานเชื่อว่าเป็นการบูชารอยพระพุทธบาทที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทามหานที และบางหลักฐานก็ว่าเป็นการบูชาพระอุปคุตอรหันต์ หรือพระมหาสาวก
สำหรับประเทศไทยประเพณีลอยกระทงกำหนดจัดในทุกพื้นที่ทั่วประเทศตามเอกลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่น ในวันลอยกระทง ผู้คนจะพากันทำ “กระทง” จากวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ตบแต่งเป็นรูปคล้ายดอกบัวบาน ปักธูปเทียนและนิยมตัดเล็บ เส้นผม หรือใส่เหรียญกษาปณ์ลงไปในกระทง ก่อนทำการลอยในแม่น้ำจะอธิษฐานในสิ่งที่มุ่งหวังพร้อมขอขมาแม่น้ำคงคาแล้วนำไปลอยในสายน้ำ
ส่วนในพื้นที่ติดทะเล ก็นิยมลอยกระทงริมฝั่งทะเล เชื่อว่าเป็นการลอยเคราะห์ ความโศกรวมถึงโรคภัยไปกับสายน้ำ นอกจากนี้ยังเชื่อว่าเป็นการบูชาพระแม่คงคาที่มนุษย์ใช้น้ำได้ดื่มกิน รวมไปถึงการทิ้งสิ่งปฏิกูลต่างๆ ลงในแม่น้ำด้วย
ปัจจุบันวันลอยกระทงเป็นเทศกาลที่สำคัญของไทย ที่มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างประเทศมาท่องเที่ยวเที่ยวเป็นจำนวนมาก เนื่องจากเป็นช่วงต้นฤดูหนาว มีอากาศดี ในวันลอยกระทงยังนิยมจัดประกวดนางงาม เรียกว่า “นางนพมาศ” และมีมหรสพสมโภช การแสดงศิลปวัฒนธรรมที่งดงามแสดงความเป็นไทย
ที่มา สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย / สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดภูเก็ต
